Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου 2013

«Το παρόν σε σχέση με την αιωνιότητα» από την Αλκμήνη Κογγίδου


   Αν αναλογισθούμε ότι τίποτε δεν εγγυάται τη διάρκεια, ότι ο χρόνος ρέει και κάθε στιγμή είναι ανεπανάληπτη, τότε το παρόν αποκτά σημασία και αξία. Τα πάντα κρίνονται στο παρόν, που ως μια κατάσταση συνεκτική περιέχει το παρελθόν και το μέλλον εν δυνάμει.
   Η ευκαιρία που δίδεται στον άνθρωπο για να γνωρίσει τη ζώσα πραγματικότητα, χάνεται· χωρίς τη συμμετοχή της συνειδήσεως διαρρέει ασυναίσθητα και ανεπίγνωστα η ύπαρξή του  στο παρελθόν ή στο μέλλον. Τότε, όχι μόνον απουσιάζει από τη ζωή, αλλά και από τη μαθητεία στη σοφία της. Όσο δεν στρέφει τη ματιά προς τα έσω, οι ενοχές και τα απωθημένα μένουν ανεπίγνωστα και αδυνατεί ν’ απαλλαγεί απ’ αυτά.  Αυτό έχει σαν συνέπεια να μη βιώνει συνειδητά το παρόν, να μην μπορεί ν’ ανταποκριθεί σωστά και να επαναλαμβάνει τα λάθη του. Εάν καθοδηγούνταν από τη συνείδηση θα είχε ουσιαστικά ηθικά κριτήρια, αντί αυτών διαθέτει την συμβατική ηθική, η οποία του δίδει έναν απατηλό και προσωρινό εφησυχασμό.
   Ο μηχανιστικός τρόπος ζωής που υπαγορεύεται από την υλιστική κοσμοθεωρία, είναι ενδεικτικός της απώλειας επαφής με την «αλήθη», την ανάμνηση της θείας του προελεύσεως και του αντίστοιχου προορισμού του. Η άγνοια του Εαυτού περιορίζει στη βιοτική και βιολογική περιχαράκωση. Μην έχοντας την επίγνωση της τριαδικής του υποστάσεως, ενεργεί αγνοώντας τις λεπτές ισορροπίες, οι οποίες αφορούν τη σχέση του με τη φυσική και την ηθική τάξη. 
   Για το λόγο ότι  καθοδηγείται από  το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως, διατηρεί σε ύπνωση τη συνείδηση και απέχει από τη ψυχή.  Η αδυναμία του να βιώνει συνειδητά το παρόν είναι σχετική με τη δυσκολία του να εσωτερικεύεται, να βρίσκεται στο κέντρο του Εαυτού.  Το  να μην άγεται από τις εξωτερικές περιστάσεις οφείλεται σε μια κατάκτηση εσωτερική, στον αυτοέλεγχο και την πειθαρχία της διάνοιας.
   Η βίωση του παρόντος, με την ανάλογη ηθική ευθύνη, που καθιστά τον άνθρωπο, κύριο του εαυτού του και συνειδητό μέρος του όλου, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι είναι  μια ουτοπία και μία υπόθεση ανέφικτη. Χρειάζεται ένας ηρωισμός, μία επανάσταση για να γίνει εσωτερικά, μυστικά η απαρχή της αλλαγής, που είναι αναγκαία να στηρίξει και να θεμελιώσει έναν άλλον τρόπο σκέπτεσθαι κι έναν άλλον τρόπο ζωής, στον οποίο ο άνθρωπος θα υπάρχει συνυπάρχοντας.
   Ο λόγος του Θεού, καθοριστικός και απόλυτος, σηματοδοτεί την απαρχή ενός άλλου τρόπου σκέπτεσθαι. Έρχεται να ανασύρει την, σε ύπνωση, ενυπάρχουσα συνείδηση και να καταστήσει τον άνθρωπο, πλέον, υπεύθυνο απέναντι στο φαινόμενο της ζωής. Καλεί τον έναν, τον καθένα στην επίγνωση της Αλήθειας. «γνώσεσθε τὴν ἀλήθεια καὶ ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς». (κατ. Ιωαν.8,32)
   Ένας παράγοντας που αποτρέπει τον άνθρωπο απ’ την πορεία της αυτογνωσίας είναι η εξάρτηση από το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως, απ’ το οποίο, όταν κυριαρχείται, άγεται και παραχωρεί την ύπαρξή του στις συμβατικές σχέσεις. Κι αυτές για το λόγο ότι ενισχύουν την κτητικότητα τον αποτρέπουν από το να υπερβεί τα στενά όρια ώστε να λειτουργήσει ως ηθικό πρόσωπο σε σχέση με τον κάθε άλλον, με τον πλησίον. Οι σχέσεις των εξαρτήσεων στηρίζονται στη συμβατική ηθική. Στην περίπτωση που ταυτίζεται με τη φυσική του υπόσταση δεν μπορεί να εξελιχθεί πνευματικά.  «ὁ φιλῶν πατέρα ἤ μητέρα ὑπέρ ἐμέ οὐκ ἔστί μου ἄξιος και ὁ φιλῶν υἱόν ἤ θυγατέρα ὑπέρ ἐμέ οὐκ ἔστι μου ἄξιος».(κατ. Ματθ. 10,32) Παραμένοντας στο ένστικτο αυτοπεριορίζεται και αυτοφυλακίζεται στην ατομικότητά του, η οποία του υπαγορεύει την φυγοπονία. Έτσι, αρνείται τη μαθητεία ενώ τα δεινά που υφίσταται αδυνατεί να τα εκμεταλλευτεί ώστε να προωθήσει την αντίληψή του στην ουσία των πραγμάτων. Επίσης, διατηρεί τη βία ως ζωώδες στοιχείο. Η πνευματική εξέλιξη αρχίζει να επιτυγχάνεται όταν, βαθμιαία, αποσπάται από την ατομικότητά του και τότε την επίδραση του ενστίκτου θα χρειασθεί να την αποτάξει. Εάν αυτό δε συμβεί, δεν θα προωθήσει την ύπαρξή του στην περιοχή της Ψυχής, η οποία του δίνει την επίγνωση της σχέσεως με τον άλλον, με το όλον και με την καθόλου ζωή.
   Απ’ την κατάσταση της λήθης, είναι πιθανό να εξέλθει μέσω των ανατροπών που σκοπό έχουν την αφύπνιση! Οι ανατροπές, επίσης, τον αναγκάζουν ν’ αναζητήσει ένα σημείο αναφοράς ως προς το οποίο θα χρειασθεί να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό του. Οι αρρώστιες και τα δεινά είναι ένας τρόπος να εξέλθει από την επικυριαρχία του ενστίκτου.   
   Η αυτοσυντριβή, ως μια πράξη αυτοκαθάρσεως και αναγκαίας αναθεωρήσεως, σκοπό έχει να τον φέρει ενώπιον της δικής του αλήθειας που θα τον συνδέσει με το βάθος του Εαυτού για να προάγει την αντίληψή του στην περαιτέρω γνώση και να λειτουργήσει  συνειδητά  ως κοινωνικό και μεταφυσικό ον.
   Η συνειδητή βίωση του παρόντος γίνεται η απαρχή της κλίμακας που άγει προς την θεία τάξη.
   Η εγρήγορση δεν επιτρέπει κανένα λάθος, καμία παράλειψη και κανένα συμβιβασμό, παράλληλα δεν αφήνει τον άνθρωπο  να επαφίεται στις νίκες του, αλλά του υπαγορεύει την ανάγκη να ξανακερδίζει όλα όσα κέρδισε,  υπερνικώντας εκ νέου τις αδυναμίες του, για τις οποίες, ήδη, έχει αγωνιστεί. Κι η προσωπική του ελευθερία κι αυτή δοκιμάζεται ανά πάσα στιγμή. Η Αλήθεια ως έννοια απόλυτη υπαγορεύει μία ανάλογη στάση, μέσω της οποίας ο άνθρωπος βεβαιώνει και βεβαιώνεται, αν και εφόσον την υπηρετεί. Διατηρώντας την επαφή του με την Αλήθεια, διατηρεί και τη μνήμη του κακού που  υπέστη, μόνον με την προϋπόθεση ότι αυτό μεσολάβησε ως μαθητεία. Το κακό προσδίδει δοκιμασίες, οι οποίες ασκούν τη μύηση στον αθλητή της ζωής, γίνονται εμπόδια που τα υπερβαίνει για να ανέλθει στην κλίμακα της εξελίξεώς του. Οι δοκιμασίες όμως έχουν πάρα πολλές μορφές  κι όσο ανέρχεται στην κλίμακα της εξελίξεώς του, τόσο πιο ισχυρές είναι.
   Η ευαίσθητη περιοχή της ψυχής κλονίζεται από τις συνεχείς απογοητεύσεις, τις συνεχείς διαψεύσεις και τότε κινδυνεύει να χάσει την εμπιστοσύνη του στον εαυτό του και τον ενθουσιασμό. Ωστόσο, αυτός που δεν εγκαταλείπει τον αγώνα έχει μετοχή στη χαρά που δεν είναι εκ του κόσμου τούτου, γι’ αυτό στο εκάστοτε παρόν δεν καταβάλλεται έστω κι αν χάνει την ενέργεια που είχε, ακόμα και την ίδια τη ζωή του. Ως συνειδητός αγωνιστής αναζητά την αιτία των όσων συμβαίνουν, τη γνώση της αλήθειας και στηρίζει την εμπιστοσύνη του στη δικαιοσύνη του Θεού. Την ελπίδα, την αγάπη και την πίστη θα ξανακερδίσει άλλοτε με τη ζωογόνα μνήμη κι άλλοτε με το καθαρό βλέμμα του άλλου στο οποίο θα βρει και πάλι τον Εαυτό του. Ο Θεός είναι Αγάπη και η Αγάπη μακροθυμεί. Η Γνώση «περνάει» πάντα από την άγνοια για να ξανακερδηθεί με θυσίες. Οι θυσίες είναι καταγεγραμμένες στον καθαρό θόλο του ουράνιου στερεώματος. Η μάχη που δίνει ο συνειδητός αγωνιστής είναι αναπόφευκτη. Αυτό συμβαίνει καθώς ο παλαιός κόσμος, δύσκολα εγκαταλείπει τα εδάφη στα οποία θεμελίωσε τόσα ψέματα, τόσα εγκλήματα και τόσα λάθη. Άλλωστε, οι αντίξοες συνθήκες είναι το καταλληλότερο έδαφος για να ξεχωρίσει τον εαυτό του από τον  κόσμο. Όλα όσα συμβαίνουν ή δεν συμβαίνουν υποδηλώνουν την αδιαπραγμάτευτη ισχύ του Απόλυτου.
   «ὁ μὴ ὤν μετ’ ἐμοῦ κατ’ ἐμοῦ ἐστι, καὶ ὁ μή συνάγων μετ’ ἐμοῦ σκορπίζει» (κατ. Ματθ. 12,30)
   Η συνειδητή μετοχή του ανθρώπου στο παρόν τον επιφορτίζει με την ανάλογη ευθύνη, καθώς του δίνει την επίγνωση ότι είναι μέρος του όλου και τον προετοιμάζει ώστε να εισέλθει στο μυστήριο της σχέσεως.
   Η αγιότητα της ζωής αποκαλύπτεται κατά τη συνειδητή βίωση του παρόντος, που βέβαια δεν είναι μια στιγμή μέσα στο συμβατικό χρόνο, αλλά το αέναο παρόν, που ταυτίζεται με την αιωνιότητα.
   «ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός, ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή» (κατ. Ιωαν. 14,6)
   Το μυστήριο που κρύβει αυτή η φράση γίνεται βίωμα για αυτόν που διάγει την εν Χριστώ ζωή, εσωτερικό μονοπάτι που αποκαλύπτει συν τω χρόνω την άφατη πραγματικότητα και την ιερότητά της.
   Ο κεκλιμένος στην εν Χριστώ ζωή, αποκτά τη μυστική γνώση, μέσω της αποκάλυψης, και δια μέσω του άλλου ανάγεται προς το όλον. Ενώ ζει σ’ έναν κόσμο, που αναλώνεται στη ματαιότητα, ο ίδιος χρεώνεται να παραμείνει στην Αγάπη κι αφετέρου να μυήσει και τους άλλους σ’ Αυτήν. Αποτολμά έναν τρόπο ζωής ανάλογο προς την  έννοια του Απόλυτου.  Έτσι, η ζωή του δεν έχει σχέση με το πνεύμα της ιδιοκτησίας. Η εν Χριστώ ζωή είναι κατά πάσης έννοιας ιδιοκτησίας, ουδέ επί προσώπων ουδέ επί πραγμάτων!
   «οὕτως οὖν πᾶς ἐξ ὑμῶν, ὅς οὐκ ἀποτάσσεται πᾶσι τοῖς ἑαυτοῦ ὑπάρχουσιν, οὐ δύναται εἶναι μου μαθητής»(κατ. Λουκ. 14,33)
   Η συνείδηση μεσολαβεί ώστε να ανακτήσει την επίγνωση της ψυχής, να μην περάσει  στη λήθη αλλά να ζει την κάθε στιγμή σαν να είναι η τελευταία ή η απαρχή της αδιαλείπτου ζωής.  Μέσω αυτού του μυστηριακού βιώματος υπερβαίνει το χρόνο, προσεγγίζει το άχρονο, το αιώνιο παρόν.
   Η ιδιοκτησία γίνεται δέσμευση που επιφορτίζει με ενοχή διότι ο άνθρωπος οικειοποιείται αυτά που ουσιαστικά δεν του ανήκουν και που θα έπρεπε να τα μοιράζεται με τους άλλους.
   Η πορεία μετοχής στο γίγνεσθαι είναι πορεία συνεχών υπερβάσεων, οι οποίες ενέχουν την αυτοσυντριβή.
   Η αυτοσυντριβή δεν είναι κενή νοήματος, έχει σκοπό να καταργήσει το γνωστό και να προσανατολίσει προς το άγνωστο, μετατρέποντας τις αδυναμίες σε δυνατότητες.

   Το μυστηριακό βίωμα, το οποίο συνιστά την κλήση στην εν Χριστώ ζωή, εισάγει στην κατάσταση της θείας οικονομίας. Ασκούμενος στη λεπτομέρεια, κατά τη βίωση του παρόντος, μυείται στη θεία οικονομία. Η  δική του ζωή δεν αποτελεί πλέον αυτοσκοπό, γίνεται μέσον και ο ίδιος μέσον, γι’ αυτό προσφέρεται  σύμφωνα με το θείο σχέδιο στην υπηρεσία των θείων εντολών, γεγονός που τον καθιστά μάρτυρα. Έτσι,  άλλοτε αποχωρεί και αφήνει τη μαρτυρία του κι άλλοτε επιστρέφει, μάλλον, για να εργασθεί, προσαρμόζοντας την αποκάλυψη που δέχθηκε στις ανάγκες της εποχής του. Ως συνειδητός χριστιανός εργάζεται για την πραγμάτωση της προσευχής: «…ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπί τῆς γῆς»(Ματθ.6,10). Γνωρίζοντας ότι η παραμικρή διακοπή της επαφής με τη συνείδηση, μπορεί να σημάνει μια απώλεια («…ὅτι χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν», κατ. Ιωαν.15,5), φροντίζει να  πράττει ορθά, καθώς το ορθόν είναι και δίκαιον.
   Θα λέγαμε ότι δεν νοείται η εν Χριστώ ζωή χωρίς τη συνειδητή βίωση του παρόντος. Όσο κι αν, με το βίο και τη μαρτυρία των αγίων, όλων των εποχών, αποδεικνύεται το μυστήριο της σχέσεως με το Χριστό, αυτό δεν είναι αρκετό. Ο συνειδητός χριστιανός τολμά ο ίδιος εκ νέου τη βίωση και τη μέθεξη του μυστηρίου στο παρόν.
   «ἰδού ἐγώ μεθ’ ὑμῶν εἰμι πάσας τας ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος»
                                                                           
Αλκμήνη Κογγίδου
                                                                  Ποιήτρια-δοκιμιογράφος.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου