ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΣΚΑΡΗ ΖΑΡΑΡΗ
Για το βιβλίο γράφτηκαν διάφορες κριτικές:
Την κριτική υπογράφει ο διευθυντής και εκδότης του περιοδικού κ. Θάνος Αθανασόπουλος. Σημειώνει κατά λέξη:
«Ο Λάσκαρης Π. Ζαράρης τύπωσε την καλαίσθητη ποιητική συλλογή «Παράθυρο στα όνειρα» το περιεχόμενο της οποίας φανερώνει ότι ο ποιητής έχει πολλά εφόδια και πολλές δυνατότητες για ανοδική πορεία.
Ο Λάσκαρης Π. Ζαράρης έχει μια αξιοπρόσεχτη αφαιρετική ικανότητα στο γράψιμό του και αναδεικνύει πάντα την ουσία ή το μήνυμα που θέλει να μεταδώσει στα ποιήματά του, απ’ τα οποία μερικά συγκλονίζουν τον αναγνώστη τους βαθύτατα και του αφήνουν την αίσθηση της καθαρής, σωστής και όμορφης ποίησης.
Μεταφέρω στίχους από το ποίημά του: «Η μνήμη και η σοφία της ψυχής» (σελ. 75): Δεν σ’ αφήνει η ομίχλη να ονειρευτείς /ακούς τον χρόνο να περνάει/ και λες ποτάμι-παιδική ψυχή/ είναι το παιχνίδι του Θεού με τα σγουρά μαλλιά σου κι άγγιγμα ερωτικό του ανείπωτου.
Όλα τα ποιήματα του Λάσκαρη με την πρωτοτυπία τους, με τις συμβολικές πολύ συχνά έννοιες φτάνουν στην γενικότητα των ανθρώπινων προβλημάτων και αυτό είναι που χαρακτηρίζει την προσφορά και τους στίχους του ποιητή. Οι στίχοι του δεν έχουν τίποτε το περιττό, διαβάζονται ευχάριστα και πολύ συχνά ο αναγνώστης δοκιμάζει ευχάριστες εκπλήξεις από απροσδόκητες εικόνες ή και απόψεις που προβάλλονται. Είναι κι αυτές μέσα στο δημιουργημένο και ολοκληρωμένο προσωπικό ύφος του Λάσκαρη Ζαράρη. Εύγε».
Πηγή: Δευκαλίων ο Θεσσαλός. Τριμηνιαίο πολιτιστικό περιοδικό, τεύχος 29, Ιούνιος- Ιούλιος-Αύγουστος, Αθήνα 2010
Ο Μιχάλης Σταφυλάς σημειώνει επίσης:
«Ο Λάσκαρης Π. Ζαράρης ζει στη Νέα Αγχίαλο Μαγνησίας και είναι Εξωτερικός Φρουρός Καταστημάτων Κράτησης. Δημοσιεύει κείμενά του σε εφημερίδες και περιοδικά, ενώ θα’ θελα να επισημάνω πως το ποίημά του «Τα φυλακισμένα παιδιά του» φανερώνει άνθρωπο με πολλές ευαισθησίες και ανθρωπιά. Το 2010 κυκλοφόρησε την πρώτη του ποιητική συλλογή «Παράθυρο στα όνειρα». Μέσα στις δυσκολίες του καιρού μας μια αισιοδοξία με τη μορφή κάποιου ονείρου μας δίνει κουράγιο για ζωή. Η συλλογή χωρισμένη σε δυο μέρη. Της καρδιάς και του έρωτα και της περιπλάνησης και της έκφρασης του ανείπωτου, φανερώνει πως ο Ζαράρης έχει μέσα του έναν ολόκληρο κόσμο δημιουργίας που νιώθει την ανάγκη να τον μετουσιώσει σε ποίηση. Με ποικίλα συναισθήματα, με προσδοκίες, με νοσταλγίες, με βιώματα. «Ακμάζουν πάντα οι εύφορες στιγμές» λέει κάπου και φαίνεται έχει εύφορες στιγμές συχνά για να μας δώσει ποιήματα με ωραίες λυρικές εικόνες που μπορούν να ξεκινάνε από το καθετί: από μια συλλαβή, από νύχτα με άστρα, από ένα παράξενο τοπίο. Ο Λάσκαρης Ζαράρης είναι προικισμένος ποιητής με δυνατή αρματωσιά ταλέντου».
Η παιδαγωγός Χρύσα Μαστοροδήμου γράφει:
Ο Λάσκαρης Ζαράρης αποτελεί μια νέα ποιητική φωνή με ποίηση γεμάτη ευαισθησία, άμεση και καλοδουλεμένη γλώσσα, ελεύθερο στίχο. Πραγματικά αξίζει να εντρυφήσει και να ταξιδέψει κανείς μέσω του μαγικού κόσμου της ποίησης του, όπως ο ίδιος επιθυμεί.
Πηγή: Ιστοσελίδα Λογοτεχνικές Αναφορές
Στην ιστοσελίδα Historical Reenactment αναφέρεται:
σελ. 24: «στις εξατμίσεις βγαίνουν πλέον ομορφιές»
σελ. 27: «σαν τις ακαθόριστες αναμνήσεις – τις ομίχλες του βουνού», «Άνθρωπος μεστός κινητηρίων
οραμάτων», «με μία σκληράδα στις αρθρώσεις του λόγου»
σελ. 56: «κρεμασμένα σκουλαρίκια πάνω σου οι μέρες»
σελ. 81: «σαν σύμπτυξη των άστρων και γαλανός κυματισμός»
οραμάτων», «με μία σκληράδα στις αρθρώσεις του λόγου»
σελ. 56: «κρεμασμένα σκουλαρίκια πάνω σου οι μέρες»
σελ. 81: «σαν σύμπτυξη των άστρων και γαλανός κυματισμός»
σελ. 109: «ξύπνιος, μα τόσο ονειροπόλος»
σελ. 117: «το θραύσμα της στιγμής»
σελ. 136: «πριόνι στο σάπιο δέντρο της ζωής» κ.α.
Ωστόσο, δεν λείπουν, ποιητική αδεία, πάμπολλες τολμηρές λεκτικές επιλογές• η άδεια αυτή θεωρείται μερικές φορές ως υπέρβαση των γλωσσικών κανόνων. Αυτόματη γραφή είναι η συνειρμική επιλογή φράσεων που πηγάζουν από το ασυνείδητο. Η δικαίωση του είδους αυτής της γραφής είναι αισθητική, αφού σκοπεύει με το αναπάντεχο του λογοτεχνικού ύφους να πετύχει την έκπληξη, το σοκ, την απόλαυση που προκαλούν παράξενες και πρωτόγνωρες εικόνες αντλημένες από την υπερπραγματικότητα. Το ερώτημα είναι εάν η αισθητική δικαίωση επιτυγχάνεται στην συλλογή αυτή. Η αισθητική κρίση συνδέεται δίχως άλλο με το υποκείμενο, με το δικό του συναίσθημα ηδονής ή λύπης, άρα είναι υποκειμενική, δεν μπορεί να στηριχτεί στη λογική, ούτε να συστήσει γνώση. Όμως οι σχέσεις των παραστάσεων μπορούν να είναι αντικειμενικές, εφόσον μεταφέρουν πραγματικά στοιχεία που πηγάζουν από την εμπειρία. Το πρωτότυπο και ιδιόρρυθμο ύφος του εν λόγω ποιητή έχει την δυνατότητα να μεταφέρει έναν ικανό αριθμό εμπειριών. Το θέμα όμως είναι ποιός ο σκοπός του ποιητικού εγχειρήματος ανεξάρτητα από την υποκειμενικότητα που υπεισέρχεται στο κριτήριο της αρέσκειας. Η ποίηση αυτή είναι πράγματι ανιδιοτελής και όχι αδιάφορη. Η απόλαυσή της είναι σύνθετη και απλή συνάμα• σύνθετη, όταν μεσολαβεί η διάνοια και η φανταστική, αναπαραστατική διαδικασία, και απλή, όταν η αίσθηση του ευχάριστου είναι πηγαία. Σε πολλά σημεία πρόκειται για μία αισθησιακή ποίηση. Δύο μορφολογικά θέματα που πρέπει να προσέχονται στην ποίηση αυτού του είδους είναι: α) πως η προσπάθεια δημιουργίας εικόνων να είναι όσο το δυνατόν πιο εύστοχη, κάτι που δεν είναι πάντα εφικτό, όταν μάλιστα δεν πρόκειται μόνο για μεταφορές αλλά για ελεύθερο συνειρμό, και β) μία προσπάθεια ελέγχου του τρόπου έκφρασης, η λείανση της γλώσσας, έτσι ώστε το νόημα να είναι όσον το δυνατόν πιο διαυγές.
Στη συλλογή αυτή παρατηρούμε μία έφεση προς το Αγαθό και μία ευαισθησία που, αν και κάπου-κάπου οδηγείται σε πικρία, αποφεύγει την απόγνωση. Εάν η καθολικότητα της καλαισθητικής κρίσης βρίσκει εμπόδιο στον υποκειμενισμό, τότε το αίσθημα της απόλαυσης εξαρτάται από την εκάστοτε νοηματοδότηση. Ο συγγραφέας σκοπεύει στην αρέσκεια μέσω της έκφρασης προσωπικών παθών και αισθημάτων. Το συγκινησιακό στοιχείο λοιπόν είναι ιδιαίτερα έντονο, τόσο ώστε συχνά κυριαρχεί.
Είναι διαρκώς παρούσα, επομένως, η τάση άντλησης παραστάσεων από τον αισθητό κόσμο, όταν προωθείται η μεταλλαγή τους, αν και δεν παραμένουν στολίδια του ύφους, για να γίνουν μία πληθώρα ανατροπών, αποδίδοντας την εσωτερική αγωνία, συγκίνηση και πάθος• η χρησιμοποίησή τους εμπλουτίζει ευχάριστα τη δομή κάθε ποιήματος. Μαζί τους ακτινοβολεί μία έντονη φωταύγεια, στοιχείο μεσογειακό, όπως και η επανερχόμενη αναφορά στο αιώνιο θήλυ, που μοιάζει να υποδηλώνει άλλοτε την Μεγάλη Θεά Μητέρα, και συχνότερα την γυναίκα ερωμένη και σύζυγο. Ο ειρμός των αναμνήσεων πάλι τιθασεύεται με τρόπο δυναμικό, που ελαφρύνει το αβάσταχτο φορτίο τους. Η τάση για φυγή οδηγείται στη διέξοδο του ονειρικού, αλλά με τρόπο που δεν κουράζει, μάλλον λειτουργεί εμψυχωτικά. Αφού λοιπόν η πραγματικότητα αναμοχλεύεται συνεχώς για να αποτελέσει το υλικό της φαντασίας, θα μπορούσε κανείς να νομίσει ότι υποσκελίζεται ή καταργείται, κάτι που όμως δεν συμβαίνει, αφού σε αυτήν ριζώνει η επιθυμία.
Τέλος, δεν λείπει και η πλατωνική πλευρά, όχι ως αναφορά στον ιδεατό κόσμο, αλλά στην ονειροφαντασία, όπως δηλαδή ο πλατωνισμός και η μεταφυσική έγιναν συχνά κατανοητά στη νεωτερικότητα. Η πλατωνική αναφορά γίνεται έκδηλη στο ποίημα της σελ. 101, όπου ο κατ’ αίσθησιν κόσμος παρομοιάζεται με φευγαλέο παιχνίδι, σκιά του κόσμου των ιδεών. Όλη η συλλογή αποπνέει ούτως ή άλλως τη στροφή προς τα «είσω», καθώς ο κόσμος της ύλης αποζητά τη ζωντανή συμμετοχή του σε μία πραγματικότητα εκτός αυτού, την αναβάθμισή του, και την ανάδειξη των συστατικών που αποτελούν καινοφανή παρουσία του. Εν κατακλείδι έχει κανείς την αίσθηση διαβάζοντας τη συλλογή, ότι πέφτοντας το βλέμμα του ποιητή πάνω στα πράγματα και στους ανθρώπους, κατά την αναπόληση της δράσης, η ανάγκη για βίωση παραμένει εξίσου έντονη και παθιασμένη, απονέμοντας σεβασμό σε ό,τι την περιβάλλει.
Άλλη κριτική από τον ίδιο χρήστη του διαδικτύου:
Πρόκειται για μία ποιητική συλλογή με ευχάριστα και πρωτότυπα χαρακτηριστικά. Παρουσιάζει έναν ολόκληρο κόσμο με χρώματα, ήχους, αρώματα, συναισθήματα και ιδέες συναρμοσμένες με χάρη και ευαισθησία. Τίποτε δεν είναι εύκολα συλληπτό, όλα δίνουν την αίσθηση του φευγαλέου, εντός και εκτός της συνείδησης. Ακόμη και η συνειδητοποίηση της κοινής μας μοίρας, που αποτελεί συνήθως άξονα αναφοράς, συνδυάζεται γόνιμα με την υποκειμενικότητα, ενώ τα ατομικά γνωρίσματα της εμπειρίας και της νόησης οδηγούν σε μεταμορφωτικές διαδικασίες. Δεν είναι τόσο ο κόσμος των ιδεών, αλλά η ανάδειξη με διαύγεια της εμμένειας, δηλαδή του Ενταύθα, που στηρίζει το πλήθος των χαρακτηριστικών, τα οποία εισέρχονται καταιγιστικά στη σκέψη και το λόγο. Η αγάπη της ζωής γίνεται έναυσμα όχι υπέρβασης αλλά προβολής κάθε αισθήματος που θα μπορούσε να την θρέψει. Τελικά, η πραγματικότητα, αν και συχνά σχετίζεται με μία ταυτότητα που αφορά στην εσωτερίκευση της, και άρα ένα ενοποιητικό παρόν συναίσθημα, κάθε φορά που εμφανίζονται οι ολόλαμπρες εικόνες του κόσμου και του βίου, διαρκώς επανερμηνεύεται.
Παράθυρο στα όνειρα λέγεται η ποιητική συλλογή που λάβαμε από τον Λάσκαρη Ζαράρη, ο οποίος κατοικεί στον Αλμυρό του Βόλου. Διεισδύοντας στα πρώτα ποιήματα θαρρείς πως ο ποιητής επιδίδεται σε μια προσπάθεια αναζήτησης μιας εσωτερικής αλήθειας, της αληθινής ουσίας της ανθρώπινης ύπαρξης. Αναμετριέται με φιλοσοφικά ζητήματα αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό λοιπόν ο Λάσκαρης μέσα από συμπυκνωμένες λέξεις και έννοιες. Η δομή των πρώτων ποιημάτων είναι αρκετά "σφιχτή", ενώ αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην ομορφιά της ζωής και τη μοναξιά, στην ηλιόλουστη μέρα και το σκοτάδι. Στο ποίημά του «Επίκληση ωραιότητας» παροτρύνει εμμέσως τον κόσμο να γυρίσει σελίδα. Να βγει στο όμορφο και ζωογόνο φως. Να αποτινάξει κάθε τι που μπορεί να τον καταπιέζει συναισθηματικά. Κι εδώ ακριβώς είναι που θυμίζει τον ιμπρεσιονισμό. Ενώ αποζητά την έξοδο στη φύση και την ελευθερία, συχνά επιστρέφει σε μοναχικά και "κλειστά" μονοπάτια… Στα πρώτα του ποιήματα επίσης διακρίνεται μια τάση «αυτόματης γραφής» χωρίς ωστόσο να αφήνει εντελώς ανεπεξέργαστες τις λέξεις που έρχονται από το υποσυνείδητό του.
Μια σειρά ποιημάτων του Λάσκαρη είναι αφιερωμένα στον τόπο του, το όμορφο Πήλιο, στο Αιγαίο, στο Ιόνιο και γενικότερα στις ομορφιές της Ελληνικής φύσης. Οι περιγραφές όμως του φυσικού τοπίου είναι άρρηκτα δεμένες με την επίδραση που μπορεί να έχει ο χώρος και ο χρόνος στον ίδιο τον άνθρωπο. Τον αγγίζει η αγνή φύση, που είναι από μόνη της έρωτας, συμβολισμός, κάθαρση. Μέσα στις λέξεις του επίσης πρωταγωνιστεί "η γυναίκα" με όλα της τα χαρακτηριστικά. Σύντροφος, αιθέρια παρουσία, φορέας πόθου αλλά και συχνά στοιχείο ερωτικής απογοήτευσης. Εξερευνά επίσης τους λόγους για τους οποίους οι ποιητές βρίσκουν διέξοδο στη γραφή, αλλά και τις άγνωστες δυνάμεις που περιδιαβαίνουν τη σκέψη τους. Το δεύτερο μέρος της συλλογής αλλάζει αισθητά και γίνεται για τον αναγνώστη πιο οικείο, αισθησιακό και ονειρικό. Περίτρανα παραδείγματα η «Η απάτη των χρωμάτων» και το «Το βαλς των αισθήσεων» τα οποία και επιλέξαμε να σας παραθέσουμε.
Μια σειρά ποιημάτων του Λάσκαρη είναι αφιερωμένα στον τόπο του, το όμορφο Πήλιο, στο Αιγαίο, στο Ιόνιο και γενικότερα στις ομορφιές της Ελληνικής φύσης. Οι περιγραφές όμως του φυσικού τοπίου είναι άρρηκτα δεμένες με την επίδραση που μπορεί να έχει ο χώρος και ο χρόνος στον ίδιο τον άνθρωπο. Τον αγγίζει η αγνή φύση, που είναι από μόνη της έρωτας, συμβολισμός, κάθαρση. Μέσα στις λέξεις του επίσης πρωταγωνιστεί "η γυναίκα" με όλα της τα χαρακτηριστικά. Σύντροφος, αιθέρια παρουσία, φορέας πόθου αλλά και συχνά στοιχείο ερωτικής απογοήτευσης. Εξερευνά επίσης τους λόγους για τους οποίους οι ποιητές βρίσκουν διέξοδο στη γραφή, αλλά και τις άγνωστες δυνάμεις που περιδιαβαίνουν τη σκέψη τους. Το δεύτερο μέρος της συλλογής αλλάζει αισθητά και γίνεται για τον αναγνώστη πιο οικείο, αισθησιακό και ονειρικό. Περίτρανα παραδείγματα η «Η απάτη των χρωμάτων» και το «Το βαλς των αισθήσεων» τα οποία και επιλέξαμε να σας παραθέσουμε.
Η απάτη των χρωμάτων
Μια φορά κι έναν καιρό σε μια πολιτεία
ένας μάγος ερωτεύτηκε μια κοπέλα.
Κοιτούσε ώρες τα μάτια της,
ανίχνευε τα συναισθήματα της.
Ολοένα και περισσότερο έβλεπε τα όνειρα της.
Μα στην καρδιά της τα πάντα
γκρεμιζόταν μαζί με την ευτυχία.
Σκέφτηκε ότι κάτι έπρεπε να κάνει γι' αυτήν.
Πήρε το μαγικό ραβδί του κι άρχισε να δίνει
χρωματισμούς στα μάτια της.
Αυτό το σμαραγδί, της είπε,
είναι για να βλέπεις σε όλα την ελπίδα,
αυτός ο τόνος από θαλασσί
να νιώθεις βαθιά τα αισθήματα σου,
με το μελί να απαλύνεις την καρδιά σου
για όσα πράγματα σε πλήγωσαν.
Ένα ωραίο πρωινό ο μάγος κατάλαβε
ότι δεν φτάνει να έχεις ωραία μάτια για να δεις
τα ωραία πράγματα.
Μπορείς να δεις, αρκεί να θέλεις.
Το βαλς των αισθήσεων
Μια νύχτα τ' άστρα
μεταμφιέστηκαν σε νεράιδες
και τα όνειρα σου φόρεσαν τις ανάλαφρες
τουαλέτες της νύχτας,
χορεύοντας μαζί σου
το βαλς των αισθήσεων.
Μια νύχτα όλα παραδόθηκαν
στην αρμονία των σωμάτων,
σκιές περαστικές, αντανακλάσεις σκέψεων,
όνειρα ηχηρά, χρωμάτων αλλαγές στα βλέμματα
και στο τοπίο λάμψεις εντυπωσιακές έτρεχαν
να χορέψουν με το σώμα σου
το βαλς των αισθήσεων.
Νύχτα που σκόρπισε με την αύρα της ηδονής
τους καταπιεστικούς ρυθμούς της μέρας
κι έμεινε μόνο η ευτυχία• δροσιά της ζωής
ν' αναβλύζει από τα χέρια σου,
ποτέ δε θα χαθεί από τη μνήμη του σύμπαντος.
