Κριτικό σημείωμα για το τεύχος 2 του τριμηνιαίου περιοδικού για τις τέχνες, την επιστήμη και τον πολιτισμό «Αίτιον», Ιούνιος - Ιούλιος - Αύγουστος 2015.

   Παίρνοντας στα χέρια μου το δεύτερο τεύχος του περιοδικού «Αίτιον», έχω καταρχάς να παρατηρήσω την ξεχωριστή αισθητικώς έκδοση, εν σχέση με τα διάφορα πολιτιστικά και λογοτεχνικά περιοδικά που κυκλοφορούν στις μέρες μας στη χώρα μας.

   Η επιμελημένη έκδοση -εκτός από το να δίνει χώρο σε ολοκληρωμένες σκέψεις, στον φιλοσοφικό και στον λογοτεχνικό στοχασμό- είναι εμπλουτισμένη με τους πίνακες του γνωστού εικαστικού Αλέκου Φασιανού, πραχτική που προσθέτει σε μια σοβαρή ανάγνωση, την ξεγνοιασιά μιας όμορφης και διασκεδαστικής οπτικής.

   Κύριος εκφραστής των ιδεών του κινήματος «Αίτιον» αποτελεί το συγκεκριμένο περιοδικό, που προσπαθεί ν’ ανοίξει καινούργιους δρόμους σε ό,τι συνιστά τη δημιουργία του ανθρωπίνου πνεύματος και της τέχνης, ενάντια στη  μαζοποίηση και την εμπορευματοποίηση των πολιτιστικών έργων, φιλοδοξώντας να συνενώσει πολλούς δημιουργούς που αρνούνται να «παγιδευτούν» και να «πνιγούν» από μια πραγματικότητα που συνθλίβει κάθε πρωτοβουλία. Αγωνίζεται για μια διαφορετική φυσιογνωμία, ικανή να αρθρώσει όμορφο και επαναστατικό λόγο, μακριά από τον εφησυχασμό και την πλαστή ευδαιμονία των υλικών αγαθών, που η ίδια η οικονομική κρίση απέδειξε ότι δεν πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα στις επιδιώξεών μας.

   Σε ανάλογο κλίμα, η εκδότρια Τούλα Μπαρνασά επισημαίνει στο σημείωμά της, την αισιοδοξία που φέρνει το κίνημα και την ελπίδα ν’ αποτελέσει μια δυναμική παρέμβαση στον χώρο του πολιτισμού, της επιστήμης και των τεχνών. Αλλά και στο εξαίρετο άρθρο του Γιώργου Χ. Παπασωτηρίου ανακαλύπτουμε τις αρχές και τους στόχους του ριζοσπαστικού κινήματος, ο οποίος παράλληλα εκφράζει και τη δική μου αγωνία, όπως και πολλών δημιουργών που παρατηρούν με βαθιά συνείδηση και σφαιρικό πνεύμα τα κοινωνικά φαινόμενα: «Η ποίηση έχει πάψει από καιρό να πυρώνει τα πάθη, να προκαλεί εμμανείς συγκρούσεις και να λειτουργεί ανατρεπτικά… Δυστυχώς σήμερα εξορίσαμε τελεσίδικα και την πραγματική ποίηση και τους πραγματικούς ποιητές. Η λογοτεχνία έγινε μία τεχνολογία της εξουσίας».

   Θεωρώ πως η γνήσια δημιουργική πνοή, αλλοιώνεται πριν αποτυπωθεί από την καθημερινότητα, η οποία καθορίζει με τους κανόνες της και την επιβολή των μαζικών μέσων ενημέρωσης, τις σκέψεις και τις εμπνεύσεις των ποιητών. Ακόμη χάνεται η ευκαιρία για πρωτότυπο και ποιοτικό έργο, λόγω της κυριαρχίας της εικόνας και της διαστρέβλωσης των αξιών.

   Το «Αίτιον», ως γόνιμος πυρήνας μιας μοντέρνας άποψης στην ποίηση, παρακινεί τούς αρνητές της ομοιομορφίας να λάμψουν με τα διαμάντια του λόγου τους, που δεν συντρίβονται εύκολα απ’ τις έξωθεν επιβαλλόμενες πραχτικές. Ο δημιουργός, από μόνος του, θα ατενίσει τον κόσμο και θα προσπαθήσει να τον ερμηνεύσει. Η έλλειψη τόλμης είναι υπεύθυνη για τη σημερινή ασφυξία σε όλες τις πολιτιστικές εκφάνσεις της κοινωνίας, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων δημιουργημάτων που αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό.

   Στις 176 σελίδες του μεγάλου σχήματος κι ελκυστικού περιοδικού, περιέχονται εμπεριστατωμένα άρθρα με ικανή βιβλιογραφία, λογοτεχνικά κείμενα, ποιήματα και πεζά που στρέφουν τον αναγνώστη σε μια διαφορετική ματιά που δεν αρκείται στο προφανές, αλλά υιοθετεί τη σφαιρικότητα ως σωτήρια νοοτροπία στο αδιέξοδο της μονολιθικότητας της εποχής μας. Μια έξυπνη ματιά που κατευθύνεται στο βάθος της ουσίας και των πραγμάτων, όσο βέβαια το επιτρέπουν οι ανθρώπινες αντιληπτικές ικανότητες και το πεπερασμένο των επιστημονικών γνώσεων, ώστε, αν όχι να γίνει κτήμα μας η αλήθεια, τουλάχιστον να την πλησιάσουμε.

   Στις σελίδες του περιοδικού ξεχωρίζω τα εξής άρθρα, που άλλα διακρίνονται για την αμεσότητα και την απλότητα του λόγου στο θέμα που διαπραγματεύονται και άλλα για τη διαδικασία συνδυαστικών εγκεφαλικών λειτουργιών για την κατανόησή τους. Πάντως η επιλογή επαφίεται στις δικές μου υποκειμενικές προτιμήσεις κι ας με συγχωρήσουν οι μη αναγραφόμενοι αξιόλογοι αρθρογράφοι:

-          Σχεδόν αυτόπτης μάρτυρας της Παυλίνας Παμπούδη.

-          Η αθανασία στην τέχνη, η υστεροφημία της Κατερίνας Διδασκάλου.

-          Επιλογές ποιημάτων της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, που χαρακτηρίζονται, τα περισσότερα -κατά την άποψή μου- από πρωτοτυπία, αμφισημία, κύλιση σημαίνοντος και σημαινομένου, ώστε να προσλαμβάνεται από τον αναγνώστη το νόημά τους ως ένα παιχνίδι «γάτας και ποντικιού», αφού το νόημα πότε διαφεύγει, πότε κατακτιέται διαμέσω του ερμηνευτικού πεδίου και των προσωπικών εμπειριών που καθορίζουν διαφορετικές στάσεις στο φαινόμενο «ποίηση».

-          Ποίηση και φιλοσοφία, οι δύο όψεις της οντολογικής αυτοπραγμάτωσης της Έλυας Βερυκίου.

-          Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο της Λίζας Διονυσιάδου.

-          Ο ελάχιστος χρόνος της Τούλας Μπαρνασά.

-          Ο έρωτας από την πλευρά του αηδονιού της Πόλυς Χατζημανωλάκη.

-           Αλέκος Φασιανός: «Ο κόσμος ζητάει την ευτυχία, την αιωνιότητα…», συνέντευξη στον Πάνο Σταθόγιαννη.

-          Το ιστορικό μυθιστόρημα: ένας εναλλακτικός τρόπος ιστοριογραφίας του Αναστασίου Μαρά.

-          Αλμπέρ Καμύ: «Ζήστε σαν…» του Γιώργου Χ. Παπασωτηρίου.

-          Ο αφηγηματικός κώδικας ως ηθογραφική δικαιοσύνη του Σπύρου Μακρή.

-          Η δικτατορία της εικόνας του Χρήστου Κοτσιρέα.

-          Η απώλεια του πολιτικού ήθους και της πολιτικής συνείδησης δικαίου- Η πολιτική της διαφθοράς του Γιώργου Κασιμάτη.

-          Ο Κύκλος της Βιέννης: πορεία και έργο του Κωνσταντίνου Γ. Παπαγεωργίου.

-          Εποπτική προσέγγιση της έννοιας της ελληνικότητας του Δημήτρη Ε. Λέκκα.

-          Η ιδεοποικιλότητα και το ελληνικό θαύμα του Ξενοφώντα Δ. Μουσσά.

-          Απαιτείται ερωτισμός για την ανάγνωση της ποίησης, συνέντευξη του ποιητή Γιάννη Κοντού στο Γ΄ Πρόγραμμα της ΕΡΑ, του Ζαχαρία Σώκου.

-          Γιώργος Θέμελης: Ένας αδικημένος σημαντικός ποιητής του Θόδωρου Καλαμπούκα.

   Συμπερασματικά, έχω να παρατηρήσω ότι τα οφέλη της ανάγνωσης του δεύτερου τεύχους του περιοδικού «Αίτιον» είναι σημαντικά. Πέρα από την ευρύτητα των θεμάτων και την πολλαπλή προσέγγιση, ανοίγεται ένας διάλογος ιδεών αφού ο αναγνώστης μπαίνει σε μια διαδικασία εγρήγορσης της σκέψης του, εξαιτίας των ισχυρών ερεθισμάτων που λαμβάνει από τα κείμενα κι έτσι ο ρόλος του πια γίνεται ενεργός. Συντελεί στη διαμόρφωση των ιδεών, στον δημιουργικό μετασχηματισμό ή την ανάπλαση τους, από τη στιγμή που κρίνει και αξιολογεί τις παρουσιαζόμενες απόψεις.

10/07/2015

Λάσκαρης Π. Ζαράρης