Με την ποιητική αριστεία των Μουσών εξελίσσεται η ανθρώπινη διανόηση.
Έρχεται η αριστεία του παρελθόντος μπροστά στο παρόν• και πίσω στο παρόν επιστρέφει το προσδοκώμενο μέλλον, με τάσεις προς αριστεία.
Πάνω στην αριστεία του φαντασμαγορικού κήπου της Μυθολογίας θεμελιώθηκε η αριστεία της Φιλοσοφίας, της Επιστήμης και της Ιστορίας, η συνεχής αναζήτηση της Αλήθειας αλλά και τα μεγάλα επιτεύγματα της δημοκρατικής σκέψης, των τεχνών, της ποιητικής, του δράματος, της ρητορικής ακόμη και του αρχαιοελληνικού ολυμπισμού.
Ο Άνθρωπος από τα πανάρχαια χρόνια υπήρξε συνειδητά ένας σκεπτόμενος Φυσιοδίφης. Ως λάτρης της φύσης εισέδυσε στον κόσμο της, μπήκε και βλάστησε σε όλες τις μορφές των κήπων της. Θαμπωμένος από τον ήχο, τον ρυθμό, το χρώμα, τη φόρμα και την υφή της ζωντανής πανίδας και χλωρίδας, αλλά και από την τάξη μέσα στην αταξία των φυσικών φαινομένων, γεφύρωσε τις αξίες και τα ανθρώπινα συναισθήματά του με μια Μυθική φύση. Προσωποποίησε τις εμπνεύσεις του με τις Μούσες και αυτές του άνοιξαν τον δρόμο για τη συνεχή διαδικασία της πνευματικής και της δημιουργικής αυτοπραγμάτωσής του. Η αριστεία των μυθολογικών Μουσών [η ανθρώπινη έμπνευση] μεταφέρει το Δημιουργούν από το παρελθόν στο παρόν και με αναδραστική εξέλιξη οδηγεί πίσω – σε άχρονο χρόνο – στο παρόν ένα νέο προσδοκώμενο: το Δημιουργούν των τεχνών και των γραμμάτων που κτίζει το μέλλον.
Τους φαντασμαγορικούς κήπους της Μυθολογίας καλλιέργησε η διαδικασία της «αυτοποίησης» – με την έννοια της αυτοδημιουργίας. Με την αυτοποίηση εξελίχθηκε η Φύση, αλλά και οι ανθρωπόμορφες θεότητες, οι Μούσες, για να αναδρούν με αφηγηματική ένταση στο σύμπλεγμα των ανθρώπινων συναισθημάτων. Έτσι, τρέχοντας ή χορεύοντας σε αυτούς τους κήπους φύτρωσε και εξελίχθηκε ο Άνθρωπος-μυθοποιός. Ο Homo sapiens των κήπων της Μυθολογίας με τις εκρηκτικές του δυνάμεις δοκιμάζει τα όρια της αισθητικής και συναισθηματικής απόλαυσης των στοχασμών μας. Με παιχνίδια μέθεξης μεταξύ θνητών, φύσης και αθανάτων ο αιώνιος έρωτας, η αγάπη αλλά και το πάθος και η ζήλια μεταμορφώνουν τον μυθικό Άνθρωπο σε φύση και τη Φύση σε άνθρωπο ή ξωτικό – γεννήθηκε έτσι ο γοητευτικός κόσμος μιας ποιητικής Μυθολογίας με στίχους και ωδές, μαζί με το δράμα και την αρχαία τραγωδία.
Ο «πρωτόπλαστος Μυθολογικός στοχασμός» εξιδανίκευσε το κάλλος της φύσης προσδίδοντάς της την ψυχική δύναμη ανθρώπου. Ίσως να ήταν ο πρώτος βηματισμός που πέρασε το «διχαλωτό κατώφλι» όπου φύση και άνθρωπος έγιναν ένα. Το δυνάμει Δημιουργούν των Μουσών βρίσκεται μέσα στο ανήσυχο πνεύμα του κάθε δημιουργού• είναι το φύσει αειφόρο συστατικό εξέλιξης του Ανθρώπου της σκέψης που οδηγεί σε τάσεις για αριστεία και αυτοπραγμάτωση.
Ο Άνθρωπος ποιητής ίσως να είναι ο πρώτος δημιουργός, που με συναισθησία ένιωσε στη γοητεία της φύσης ανθρώπινα ήθη. Με τις Μούσες του πνεύματός του ο αρχαίος Έλληνας ποιητής θεμελίωσε μια διακοσμημένη Μυθολογία με τον Άνθρωπο φυσιολάτρη μέσα σε μια εξανθρωπισμένη φύση. Ο «νατουραλισμός του Ανθρώπου» και ο «ουμανισμός της Φύσης» έγιναν τραγούδι και χορός στο βασίλειο της Μυθολογίας και της Ποίησης. Η δυαδική σύμπτυξη Άνθρωπος-Φύση είναι μια αέναη σχέση πολιτισμού με εκρηκτικές αναδράσεις στον αστερισμό των ηθών.
***
Η ποιητικότητα από την αφήγηση των Μουσών οδήγησε και τον Άθω Χατζηματθαίου στους φαντασμαγορικούς κήπους της Μυθολογίας, για να γράψει ποίηση. Στους στίχους του συναντά κανείς ένα περιεχόμενο ψυχικής δύναμης που ανθολογεί για τον Άνθρωπο στοχαστή-φυσιολάτρη. Μεταποιεί τον αυθεντικό πλούτο της Μυθολογίας σε έναν πλούτο συναισθημάτων αγάπης και ερωτισμού που εξανθρωπίζουν τη φύση και απομονώνουν την κακία και τη ζήλια των αρχαίων και σύγχρονων ισχυρών «θεοτήτων».
Ο στίχος του ελεύθερα γραμμένος πετά ανάλαφρα• είναι ελεύθερος επίσης και για μελοποίηση, χωρίς τον συλλαβικό περιορισμό που συναντά κανείς στην παραδοσιακή στιχουργία. Με Στίχο και Ωδή συναντά κανείς τη μέθεξη των δυαδικών συμπτύξεων Άνθρωπος-Φύση, Μύθος-Ήθος, που κατασκεύασε ο ποιητής, για να γεφυρώσει τις αξίες της Αγάπης και της Ζωής με τον Θάνατο και με τους φαντασμαγορικούς κήπους της Μυθολογίας. Το περιεχόμενο του ανθολογίου του συλλαμβάνεται με τη λογική του αρχαίου Μύθου, όπου έρωτας, ζήλια και οργή δεν έχουν μόνο την ανθρώπινη διάστασή τους αλλά και τη «θεϊκή», κάτι που συλλαμβάνεται και από τα συναισθήματα του αναγνώστη. Το αίσθημα ως δύναμη ή αδυναμία βρίσκεται αποκλειστικά στη ψυχοσύνθεση των ανθρώπων• και είναι με αισθήματα γραμμένοι οι στίχοι του ποιητή.
«… Αναζητώντας τη συγχώρεση
σ’ αγκάλιασε με μάτια δακρυσμένα
κι η αγάπη του σου έδωσε ζωή
και τα γυμνά κλαδιά σου γέμισαν μπουμπούκια…» [Από το ποίημα Φυλλίδα - Δημοφώντας• κλειδί στον στίχο: το δάκρυ που έγινε ανθός αμυγδαλιάς, με προσδοκώμενο στοιχείο την Ελπίδα, τη συμβολική αναμονή για μια νέα άνοιξη ευτυχίας].
Με το τραγούδι του Δημοφώντα η δύναμη της Αγάπης εμπόδισε το «άνυδρο λουλούδι της θλίψης» να μείνει σκεπασμένο στην «παγερή αγκαλιά του Άδη». Το «θεογονικό» όμως σπέρμα στην ποίηση και στον μύθο βρίσκεται και στους θνητούς και περνά μέσα στα πλοκάμια του δέντρου• ρέει ακόμα και στις παγερές μέρες του Χειμώνα. Και, η Αγάπη είναι ο χυμός που κυκλοφορεί στις «φλέβες» της αμυγδαλιάς, εφελκύει τα κλαδιά προς το ανοιξιάτικο φως ακόμη και μέσα από το παγερό σκοτάδι. Ανθρώπινο είναι το γονίδιο της ερωτευμένης Φυλλίδας που ξαναδίνει ζωή στους κήπους της Μυθολογίας.
Η μυθολογική αφαίρεση στους στίχους βάζει τάξη στο χάος και μεταφέρει την αειφορία ανθρώπινων συναισθημάτων από τον πανάρχαιο μύθο στις σύγχρονες διαχρονικές ευαισθησίες. Το Ήθος αποκτά τη δική του εξωπραγματική νοηματική στην ποίηση του Άθου Χατζηματθαίου. Με τον συνειρμό στίχων, μυθικών εικόνων και περιεχομένου οδηγεί ο ποιητής στον ουμανισμό της φύσης, τη «Φυσιογονία»!
Η τραγική Φυλλίδα ξαναζεί στην αμυγδαλιά• πρώτη αυτή ανθίζει κοιτάζοντας μαζί με την Ελπίδα στον απέραντο ορίζοντα για την επιστροφή του Δημοφώντα. Η νύμφη Δάφνη ξεπροβάλλει σε δέντρο, για να μείνει αγνή• το ωραίο, το σεμνό και το ιερό στεφανώνει τη δόξα του Ολυμπισμού με τα κλαδωτά φυλλώματα της κόρης του Πηνειού. Χρυσίζουν τα φύλλα της δάφνης από τις ανταύγειες που στέλνει το άλμα του Απόλλωνα χωρίς όμως να αφήνει ούτε και μια αχτίνα να μπορεί να μπει μέσα στον κορμό της.
«Κυνηγημένη
τριγυρνάς μέσα στα δάση
Κι ο πατέρας χωρίς δισταγμό …
Σε μεταμόρφωσε γλυκιά νύμφη
Κι ο Απόλλωνας
Σ’ ανάμνηση της ομορφιάς και του έρωτά του
Σε χρήσε Δάφνη δέντρο ιερό…»
Οι σταγόνες από το αίμα της Αφροδίτης μεταπλάθουν το άσπρο τριαντάφυλλο σε κόκκινο, σύμβολο των ερωτευμένων. Το αίμα του λαβωμένου Άδωνη αφήνει κατακόκκινη την παπαρούνα που ακόμη και σήμερα είναι λουλούδι «πρόκληση» στους καταπράσινους αγρούς, για να θυμίζει τον σκοτωμένο έφηβο, αλλά και τις εκατόμβες των εφήβων νέων στους μεγάλους πολέμους.
«Εκεί που το άλικό σου αίμα Άδωνη πότισε τη γης
φύτρωσαν παπαρούνες…
… Η αγάπη σου (Αφροδίτη) τον έκανε λουλούδι
μια όμορφη ανεμώνη φύτρωσε εκεί
που έσμιγε το αίμα με το νέκταρ…
… Το μοχθηρό βλέμμα
του πολεμόχαρου
που η ζήλια του όπλισε το χέρι
σαν πυρωμένο καρφί
σφηνωμένο στην καρδιά σου…».
[Από το ποίημα Άδωνης• κλειδί στον στίχο: η ποιητική των εκρηκτικών συγκρούσεων, η «πρόκληση» αυτή θυμίζει ανησυχίες των αρχαίων τραγωδών και τη σύλληψη μιας τραγωδίας κατευθείαν από τη Μυθολογία• ο χρόνος δεν έχει σημασία για έναν τραγωδό, είναι «άχρονος» ο χρόνος για τον ποιητή και τον τραγωδό, γιατί πάντα θα υπάρχει ένας Άδωνης να λαβώνεται θανάσιμα από μια ζηλόφθονο θεότητα].
Σε αυτό το ταξίδι το ανέμελο όπου μας οδήγησε με την ποίησή του ο Άθως Χατζηματθαίου στον φαντασμαγορικό κήπο της Μυθολογίας, όπου κοπήκαν οι φλέβες του Άδωνη, έγινε δέντρο η Δάφνη, με τη Φυλλίδα, τη Χλωρίδα και τη μικρή Αμαρυλλίδα, οι ανησυχίες μας περνούν στις αέναες κινήσεις της ζωής και του θανάτου, της ειρήνης και του πολέμου, του έρωτα και της ζήλιας. Παντού συγκρούσεις ηθών, σε κάθε εποχή και σε κάθε ηλικία. Μας ταρακουνούν οι χρωματισμένες φλέβες του Άδωνη με τις «παπαρουνένιες» πινελιές που είναι άλλοτε «κόκκινες και φλογερές από τα φιλιά της Αφροδίτης» κι άλλοτε, όμως, είναι σκορπισμένες παπαρούνες που χαμογελούν στην άνοιξη και μαζί με την ανθρωπόμορφη Ανεμώνη των κάμπων, θυμίζουν το δράμα μιας υπαρκτής κακίας του αιώνιου Άρη.
Δρ. Κρίστης Χαράκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου