Παρουσίαση του παραμυθιού του Βασίλη Κουτσιαρή: «Είναι κάτι που μένει», σε εικονογράφηση Κατερίνας Βερούτσου, Εκδόσεις «Παρρησία», 2013.

   Η ποιότητα είναι το πρώτο πράγμα που διαπιστώνει κάποιος όταν πάρει στα χέρια του το βιβλίο: «Είναι κάτι που μένει» του Βασίλη Κουτσιαρή, το οποίο ξεχωρίζει για την υψηλή αισθητική και για την περιποιημένη έκδοση.

   Ο συγγραφέας είναι ένας ακάματος δάσκαλος και τεχνίτης του λόγου, που απευθύνεται κυρίως σε παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας (6-8 ετών). Προωθεί ενεργά το παιδικό βιβλίο και τη φιλαναγνωσία συντονίζοντας την «Παιδική Λέσχη Ανάγνωσης Κω», αλλά και επιμελείται μια πολύ όμορφη ηλεκτρονική σελίδα, τον «Μαγικό Κόσμο του παιδικού βιβλίου», όπου παρουσιάζει με ενδιαφέρον και ζήλο τις νέες κυκλοφορίες των βιβλίων μα και τις παλαιότερες. Η μέχρι στιγμής προσφορά του έχει ήδη εκτιμηθεί και ο ίδιος έχει βραβευτεί από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου για τη χρήση των νέων τεχνολογιών, ενώ το παρόν έργο του τιμήθηκε με Έπαινο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών το 2012, πριν να γίνει η έκδοση του βιβλίου, και από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου το 2014 ως το καλύτερο εικονογραφημένο βιβλίο που εκδόθηκε τη χρονιά 2013.

   Το βιβλίο είναι δομημένο στις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις, ότι το παραμύθι μπορεί να προετοιμάσει το παιδί για τη ζωή και είναι εμφανής ο στόχος του συγγραφέα για ηθική διδασκαλία. Αυτό όμως γίνεται με λεπτούς χειρισμούς, αν και η δράση ξεκινά κάπως απότομα (με μία σκηνή κακομεταχείρισης), σε αντίθεση με αυτό που συνηθίζεται γενικά, δηλαδή η έναρξη του παραμυθιού να είναι ήρεμη και να εισάγει σταδιακά το παιδί στη δράση. Ίσως αυτό, να αποτέλεσε επιλογή του συγγραφέα ώστε να προκαλέσει άμεσα την αντίδραση των μικρών αναγνωστών και να τους προβληματίσει με τη στάση της μικρής Μαρίνας. Υπάρχουν βέβαια και άλλα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στην ιστορία, όπως η μικρή Ζωή και η μητέρα της η Κατερίνα. Επίσης, τα στοιχεία της φύσης (ο αέρας, η βροχή, η άμμος) προσωποποιούνται με τρόπο που η συμμετοχή τους στην ιστορία έχει αντίκτυπο στην παιδική ψυχή και γίνεται σύμφωνα με τα βιώματα και την καθημερινότητα των παιδιών της συγκεκριμένης ηλικίας.

   Η αφήγηση γίνεται από μια χειροποίητη κούκλα που έφτιαξε η μικρή Μαρίνα και κερδίζει σίγουρα τον μικρό αναγνώστη, αφού τα μηνύματα που δίνονται είναι πολλαπλά και μπορούν να εξηγηθούν με τη συμπεριφορά του δημιουργού απέναντι στο δημιούργημά του. Η γλώσσα είναι απλή αλλά ταυτόχρονα ουσιαστική, γιατί δίνει στο περιεχόμενο το πλεονέκτημα να επιδέχεται πολλές αναγνώσεις και ερμηνείες σε δεύτερο επίπεδο. Πρώτα απ’ όλα όμως, ο συγγραφέας συναρπάζει με μία ιστορία που απασχολεί ευχάριστα τον ελεύθερο χρόνο του παιδιού, χωρίς όμως ν’ αποτελεί και μία ανώδυνη εμπειρία. Η επιθετική συμπεριφορά της Μαρίνας απέναντι στην κούκλα της, η υπερβολή στην οποία γενικά στηρίζεται το παραμύθι, φαίνεται πως στην περίπτωση του συγγραφέα Βασίλη Κουτσιαρή, δεν εξιδανικεύει την πραγματικότητα. Αντιθέτως, ωθεί τον μικρό αναγνώστη να βιώσει έντονα συναισθήματα: θυμό, φόβο, ψυχικό πόνο και να επιθυμεί όπως ο αέρας να αντιδράσει σε όσα βλέπει και να βοηθήσει.

   Ο συγγραφέας αξιοποιεί από την αρχή τη σύγκρουση του καλού και του κακού, γεγονός που προτρέπει σε ενέργειες, σε προσπάθεια επίλυσης της δυσάρεστης κατάστασης που δημιουργήθηκε και σε γόνιμη σκέψη:

   «Μια κούκλα μπορεί να μην έχει ψυχή, είναι όμως σωστό να της συμπεριφέρεται τόσο σκληρά και άδικα η Μαρίνα; Ή μήπως έχει ψυχή;».    

   Σχηματίζεται λοιπόν η βασικότερη ηθική κρίση, που βοηθάει το παιδί να έρθει σε επαφή με τον εσωτερικό του κόσμο και να τον ανακαλύψει. Η πλοκή του παραμυθιού είναι ανάλογη, ώστε το παιδί να αδυνατεί να ταυτιστεί με το έμψυχο ον (τη Μαρίνα), ενώ πολύ εύκολα εκδηλώνει τη συμπάθειά του στο άψυχο ον (τη κούκλα), λόγω της κακοπάθειας που υφίσταται.

   Η διήγηση της κούκλας για τα υλικά με τα οποία είναι φτιαγμένη (πανί και άμμος) και για τις λεπτομέρειες της κατασκευής της, αποτελεί έναν συμβολισμό για την απλότητα των υλικών αλλά και τη σημαντικότητα των χαρακτηριστικών που κάνουν κάθε άνθρωπο μοναδικό στον πλανήτη γη, άξιο σεβασμού και αποδέκτη στοργής και αγάπης από τους υπόλοιπους ανθρώπους, πέρα από τα πλεονεκτήματα, τα ελαττώματα, τις αρετές και τις αδυναμίες του.

   Συγχαρητήρια στον Βασίλη Κουτσιαρή που όλη η Θεσσαλία πρέπει να είναι περήφανη για την καταγωγή του εξαίρετου δασκάλου και συγγραφέα. Στο παραμύθι του με τίτλο: «Είναι κάτι που μένει», δημιούργησε έναν γοητευτικό μύθο για την αγάπη και τη φιλία, που προσελκύει τα παιδιά, και ανοίγει μπροστά στα μάτια τους την αλήθεια και την ειλικρίνεια των συναισθημάτων. Συγχαρητήρια και στην εικονογράφο Κατερίνα Βερούτσου που κατάφερε να δώσει πνοή στη φαντασία των μικρών παιδιών με ζεστές και φιλικές εικόνες, σε αποχρώσεις που ηρεμούν την ψυχή και αποτυπώνουν καθαρά το συναίσθημα. Συντέλεσε στην ανάδειξη της ιστορίας, αφού πιθανώς η ίδια διαδικασία που ακολουθείται για να κατασκευαστεί μία κούκλα, να ακολουθείται και για να ολοκληρωθεί ένα βιβλίο, μόνο που εδώ έχουμε την πλήρη συνεργασία και επιτυχημένη σύζευξη πολλών δημιουργών: του συγγραφέα, της εικονογράφου και του εκδοτικού οίκου.

07/11/2014

Λάσκαρης Π. Ζαράρης

Ποιητής, συγγραφέας, βιβλιοκριτικός