Κριτικό Σημείωμα για την ποιητική συλλογή «Διερμηνείς» της Χρύσας Μαστοροδήμου, Λάρισα, 2009 (Αναμνηστική δημοσίευση-το πρώτο εγχείρημα βιβλιοκριτικής του Λάσκαρη Ζαράρη).

Διερμηνείς· μία συλλογή που έρχεται να ταράξει τα τρίσβαθα της ψυχής. Διερμηνείς γιατί όσα νιώθουμε και μας συμβαίνουν απαιτούν εκείνο τον άνθρωπο τον ονειροπόλο, τον καταδικασμένο να μην «κοιμάται ποτέ».

Η Χρύσα Μαστοροδήμου δίνει τη δική της ερμηνεία μέσα από λιτούς αλλά γεμάτους στίχους, που σαν τη δροσερή βροχή έρχονται για να δροσίσουν την ηλιοκαμένη ύπαρξή μας. Ηλιοκαμένη από το ερήμην ταξίδι της, όταν δεν προσδοκά μία ουσία, μία διαφορετική ποιότητα στη μοναξιά. Παντού και πάντα παραμονεύουν οι «Αόρατοι εχθροί», αυτοί που καθημερινά αλλοιώνουν με τα αθέμιτα μέσα τους τον λυτρωτικό ρόλο της ποίησης στις ψυχές των ανθρώπων.

Διάβασα με προσοχή τα ωραία ποιήματα της Χρύσας Μαστοροδήμου. Βέβαια δεν είμαι ο κατάλληλος να μιλήσω γι’ αυτά αλλά θα πω λίγα λόγια, έτσι για να υπάρξει διάλογος, γιατί οι ποιητές χρειάζονται αυτή την υποστήριξη και το οξυγόνο της πνευματικής συνομιλίας.

Ένιωσα πως η ποίησή της είναι μία παύση στη σκληρή πραγματικότητα, παρόλο που τροφοδοτείται συνεχώς απ’ αυτήν και πλάθει μορφές ικανές να συγκινήσουν και μάλιστα σε βάθος. Με τους στίχους της ξεκινούν να ραγίζουν τα εύθραυστα σχήματα του γύρω κόσμου. Είναι πολύ σημαντικό να μη βλέπουμε πάντα το οφθαλμοφανές αλλά το αφανέρωτο και το κρυφό.

Το τραγούδι των στίχων της ποιήτριας ακούγεται δυνατό και αρμονικό, ηρεμεί με την αυτάρκειά του. Το πέπλο με το οποίο τυλίγει τα συναισθήματα και τα πράγματα είναι φτιαγμένο από απαλές χορδές, που πάλλονται όταν ενορχηστρώνει τα ποιήματά της, πετυχαίνοντας τον συνδυασμό εικόνων γεμάτων λυρισμό και αναπτύσσοντας μία «μελαγχολική στοχαστικότητα». Οι ανυποψίαστοι όμως, είναι εκείνοι που θα μείνουν ξεκρέμαστοι στο αύριο, γιατί δεν αναρωτήθηκαν ποτέ για τα μεγάλα και μικρά της ζωής, βολεμένοι στον ασφαλή ευδαιμονισμό τους.

Η Χρύσα Μαστοροδήμου μπορεί να «μιλάει» με ποικίλες γλώσσες γι’ αυτό το θαύμα· την ποίηση και να συνεισφέρει στην ποιητική τέχνη με ιδιαίτερη πολυχρωμία στην έκφραση. Η άποψή μου είναι ότι «δεν μεταφράζει καθόλου φάλτσα της ζωής το τραγούδι», όπως εκείνη γράφει στο ποίημα «Διερμηνείς». Για ν’ ανθίσει το μέλλον, αρκούν τα ερωτηματικά και η πίκρα του σήμερα. Πάντως, «Έχει αισιόδοξα μηνύματα να πει/ και τραγούδια όμορφα να μας τραγουδήσει», όπως σημειώνει στο ποίημα «Απογοήτευση». Όλα τα ξεπερνά στο ποίημα «Χειμωνιάζει», η έκφραση: «η μέρα γελά/ της ποίησης το ένδυμα ντύνεται».

Πάρα πολλά όμορφα ποιήματα που με άγγιξαν: Διερμηνείς, Αόρατοι εχθροί, Ελληνική γη, Παλαιστίνη, Απογοήτευση, Νύχτες, Νύχτα φθινοπώρου, Περιπλάνηση, Η Μυστική βροχή, Η λέξη, Στο τέλος…, Χειμωνιάζει, Η νιότη, Ελπίδα και άλλα…

Θα τελειώσω αυτή τη σύντομη παρουσίαση με λίγους στίχους από το ποίημα «Άτιτλο»:

«επιστροφή

δεν υπάρχει

ίσως μόνο μια στροφή

μια στροφή προς τα μέσα».

Αυτό κυρίως επιδιώκουν όσοι ασχολούνται με τη συγγραφή ποιημάτων. Η «στροφή προς τα μέσα» είναι η εσωτερική όαση μας και η καταφυγή μας από το ανελέητο κυνηγητό της έξω ερήμου.

Ας κάνω μια ευχή· όλοι οι ποιητές του κόσμου να βρίσκουν πάντα την κατάλληλη γλώσσα για να μιλήσουν στις ψυχές μας, χωρίς ρητορείες και λέξεις λαμπερές. Η Χρύσα Μαστοροδήμου φαίνεται να ανακαλύπτει τον δικό της δρόμο μέσα από τη λιτότητα και την καθαρότητα του στίχου της.

Ένα ζήτημα που μένει ανοιχτό ακόμη και απασχολεί την πλειονότητα των απασχολούμενων με την ποίηση είναι, γιατί στις μέρες μας η επιρροή της ποίησης είναι πολύ μικρή, γιατί κανείς δεν αγοράζει ποιητικά βιβλία; Πρόσφατα επισκέφθηκα τους πάγκους της έκθεσης βιβλίου στην παραλία του Βόλου και πουθενά δεν είδα κάποια ποιητική συλλογή να φιγουράρει σε περίοπτη θέση. Μόνο σε ένα-δυο περίπτερα παρατήρησα κάποιες αξιομνημόνευτες αλλά «παροπλισμένες συλλογές» του Ελύτη, του Καρυωτάκη και λοιπών Ελλήνων ποιητών-κολοσσών. Πρώτη γραμμή προώθησης λοιπόν τα πολυσέλιδα μυθιστορήματα, τα οποία και αντιπροσωπεύουν κυρίως στο μεγαλύτερο ποσοστό του συνόλου των εκδόσεων, εμπορικά κριτήρια.

  

02/07/2010

Λάσκαρης Π. Ζαράρης

Νέα Αγχίαλος Μαγνησίας