Πρόλογος του Λάσκαρη Π. Ζαράρη για τη συλλογή διηγημάτων: «Ακρυλικό Τοπίο» της Εύας Λόλιου, Εκδόσεις Αμφικτυονίας Ελληνισμού, 2017.

 

Μία ανακάλυψη δημιουργεί πάντα ένα ευχάριστο και απρόσμενο κλίμα. Στη σημερινή εποχή, όπου οι λογοτεχνικές φωνές έχουν πληθύνει και τα εκδοτικά δεδομένα προσανατολίζονται κυρίως σε εμπορικά κριτήρια, μια φωνή που αποπνέει γλυκό άρωμα παλιάς εποχής και τρυφερό ρομαντισμό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παρωχημένη, με την ελαφρότητα κάποιων κριτικών που έχουν αναγάγει τη λογοτεχνία σε σκαλοπάτι δημοσίων σχέσεων και προσωπικών επιδιώξεων.

Όμως εδώ, έχουμε να κάνουμε με μια ξεχωριστή περίπτωση, και αισθάνομαι τυχερός που μπορώ να το βεβαιώσω αυτό, καθώς περιδιαβαίνοντας στα όμορφα γραπτά της Εύας Λόλιου -μιας καινούργιας συγγραφέως-, δεν ανακάλυψα μονάχα ένα αστείρευτο ταλέντο αλλά και μια ασυνήθιστη προσωπικότητα, που αγωνίζεται με οδηγό τις ηθικές της αξίες να καθιερωθεί στον λογοτεχνικό χώρο.

Τα πρώτα συγγραφικά της βήματα, μας δίνουν την ελπίδα πως στο μέλλον θα παρουσιάσει κάτι καλύτερο ακόμη, αφού προηγουμένως η δημιουργός ενισχυθεί με περίσσια αντοχή που προϋποθέτει η προσπάθεια της γραφής και η εξέλιξη σε διάφορους τρόπους έκφρασης.

Τα διηγήματά της, στολίδια ενός μικρόκοσμου -ευσύνοπτα και περιεκτικά, κυρίως ποιητικά και λυρικά πεζογραφήματα-, αναδεικνύουν όχι τόσο το εφήμερο της ζωής, όσο το αιώνιο. Γιατί κάθε περιπέτεια και κάθε ταξίδι, μας μαθαίνει, ενώ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας- διηγήματος και των λέξεων-κυμάτων, βρίσκεται ο θησαυρός των ναυαγισμένων καραβιών-ο πλούτος των νοημάτων. Τραγούδι της μνήμης, γλυκό ή πικρό, που ακούγεται όμως αρμονικά με τον τρόπο που πλέκει τις λέξεις και πειραματίζεται παράλληλα σε πολλές θεματικές με σεβασμό πάντοτε στον αναγνώστη, στον απλό, καθημερινό και λαϊκό αλλά και στον πιο υποψιασμένο και εξοικειωμένο σε ανώτερες αναγνωστικές εμπειρίες άνθρωπο.

Φαίνεται πως το ανάλαφρο στοιχείο, δεν έχει θέση στη λογοτεχνική της ιδιοσυγκρασία. Δε θέλει να παρασύρει με περίτεχνες και παραστατικές περιγραφές σ’ έναν ύπνο γαλήνιο, αλλά χρησιμοποιώντας την ικανότητά της στην έκφραση των συναισθημάτων των πρωταγωνιστών-ηρώων, να ξυπνήσει κάποιες χαμένες οάσεις στις ερήμους των θνητών που πελαγοδρομούν χωρίς ουσία στα αφώτιστα ακρογιαλιά της ψυχής.

Με «Αρώματα Συνείδησης» αναζητεί «τα ιερά χώματα της αλήθειας», με επίμονη διάθεση να υπηρετήσει τη φύση, τον άνθρωπο και τον Θεό, αγαπώντας και προσφέροντας ανιδιοτελώς τις ψυχικές, συναισθηματικές αντανακλάσεις και ευωδιές της, που βρίσκουν να ενώσουν τα σκόρπια θραύσματα ελπίδας σε κάθε πονεμένη ζωή. Συμπληρώνει το πολύχρωμο της ζωής σε ένα γόνιμο και φωτογενές «Ακρυλικό Τοπίο», όπου η ανάμνηση του αγαπημένου της παππού και ζωγράφου συνταιριάζεται με τη δική της λογοτεχνική πινελιά.

Αν ένας τόπος λατρεμένος, όπως τα Πευκάκια του Βόλου, έγινε στο παρελθόν το ασκητήριο της ψυχής και η κάθαρση του , η λατρευτή της θάλασσα που κυματίζει τον πόθο των ψαράδων για καλή ψαριά, μας φέρνει κοντά την οσμή ιδανικών στιγμών και ακέραιων πραγμάτων που κακώς λησμονήθηκαν και μας έλειψαν αρκετά στη σύγχρονη εποχή.

Ένας κόσμος, παλιός και τίμιος, ξετυλίγεται σαν κουβάρι, για να μας συνεπάρει η φίλη Εύα Λόλιου με τις αφηγήσεις της, τόσο όσο χρειάζεται για να της πούμε ένα μεγάλο ευχαριστώ που μας άγγιξε βαθιά, κι ότι πιο σύγχρονο και αναγκαίο αποκαλύπτεται μέσα στο λογοτεχνικό της βλέμμα, καθαρό και απέριττο, ώστε να αντλήσει αθόρυβα από τον βιαστικό κόσμο έναν ζωντανό ζωγραφικό πίνακα, ικανό να αποτυπώσει απηχήσεις ωφέλιμες, ψυχικές και νοητικές.

 

28/09/2016

 Λάσκαρης Π. Ζαράρης

Συγγραφέας, ποιητής, βιβλιοκριτικός

 

 

Πρόλογος για την ποιητική συλλογή της Λίτσας Μοσκιού: «Απ’ της ψυχής τ’ απόσταγμα», Εκδόσεις Βεργίνα, 2016, σελ. 148

 

Δέχτηκα με μεγάλη χαρά να προλογίσω την ποιητική συλλογή της Ροδίτισσας ποιήτριας Λίτσας Μοσκιού, χαρακτηρισμό τον οποίο η ταπεινότητα της δεν την αφήνει να αποδεχτεί, χρόνια πριν ακόμη όταν έγινε η πρώτη γνωριμία μας και μάλιστα στο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης, το facebook. Άλλωστε, η ίδια ξεκαθαρίζει τις απόψεις της στο ποίημά της:                    «Στον ποιητή».

Αστροβροχή που γέννησε

το υπέρλαμπρο φως

και σ' έφερε στο κόσμο τούτο να υπάρξεις

οδηγός ταπεινότητας

στις ψυχές των ανθρώπων

της υπέρτατης αρετής

ρασοφόρος.

Πιστεύω ότι η αποδοχή των προσωπικών αισθημάτων είναι το πρώτο βήμα και το δεύτερο βήμα είναι η άρνηση του κόσμου που περιτριγυρίζει τον ποιητή, με την έννοια ότι δεν είναι ποτέ πλασμένος ιδανικά ή αγγελικά (όπως έγραψε ο Διονύσιος Σολωμός), για να περάσει αφιλτράριστος από την ευαίσθητη ψυχή του ποιητή. Τις περισσότερες φορές, ο κόσμος μοιάζει με δέντρο που δεν ποτίζει τις ρίζες του η αλήθεια και τα κλαδιά του τα τσακίζει η υποκρισία και η ευκολία.

Η αγαπητή Λίτσα Μοσκιού, μπορεί να καθυστέρησε να εμφανιστεί στα ελληνικά γράμματα με το πρώτο εκδοτικό της εγχείρημα, όμως -μας κάνει να υποψιαζόμαστε- ότι περίμενε να έρθει ο κατάλληλος καιρός, ώστε να είναι σε θέση να αναλάβει ολόκληρη την ευθύνη που απαιτείται από τη μεριά του ποιητή και να κυοφορήσει τις ιδέες της, περνώντας τες από το φίλτρο του νου και της ψυχής. Τις μετέτρεψε σε αφομοιώσιμα υλικά για κάθε αναγνώστη, ακόμη και γι’ αυτόν που δεν ελκύεται ιδιαίτερα από τον ποιητικό τρόπο έκφρασης και αποφεύγει να νιώσει τη χαρά που προσφέρει η ανάγνωση ενός ποιητικού βιβλίου.

Η απλότητα και η καθαρότητα των στίχων της, παρόλο που δεν είναι βασισμένη σε ποιητικές φόρμες και αυστηρές ποιητικές μορφές, κερδίζει απ’ την πρώτη στιγμή τον αναγνώστη. Αυτό δε σημαίνει βέβαια, ότι αποτέλεσε και κρυφή επιδίωξή της τα ποιήματά της ν’ αγγίξουν τους μελλοντικούς αναγνώστες της, αλλά τα έγραψε με το εύπλαστο ζυμάρι της ψυχής που αντιτάσσεται, διαμαρτύρεται έντονα, κρίνει, αναθεωρεί, γκρεμίζει, γεννάει και δε σταματά ποτέ να ονειρεύεται. Τα όνειρα είναι ο κεντρικός πυρήνας ανάπτυξης της δραστηριότητας κάθε ευαίσθητου ανθρώπου, πόσο μάλλον μιας ποιήτριας που τα συνοδεύει με όμορφα επίθετα και μεταφορές.    

Ασυναίσθητα γίνομαι συλλέκτης ονείρων και με τη μαεστρία που τα ντύνει η Λίτσα, θαρρείς ακόμη και τα νεκρά όνειρα ζεσταίνονται και ζωντανεύουν. Γίνονται τόσο οικεία, ενώ πριν ήταν αρκετά μακριά. Στο ποίημα: «Αποστάτες ονείρων», γράφει:

 

Απαρηγόρητα τα όνειρά μας

πετροβολήσαμε.

 

Στο ποίημα: «Ανώνυμες θλίψεις»:

 

Τα σκυμμένα φεγγάρια μέσα μας

κλαίνε για τα νεκρά όνειρα.

 

Στο ποίημα με τίτλο: «Δοσίλογοι» αποτυπώνει με πίκρα:

 

Σε μια αλάνα αφήσαμε

να παίζουν παιδιά

πάνω σε πτώματα ονείρων.

 

Στο ποίημα με τίτλο: «Δε θα λεγόσουν άνθρωπος», το μήνυμα που δίνει η ποιήτρια είναι αισιόδοξο.

 

Δε θα λεγόσουν άνθρωπος

αν έθαβες τα όνειρά σου

μετά από κάθε θάνατό τους

μην ελπίζοντας σε μια ανάσταση.

Αν και τα όνειρα πεθαίνουν ανασταίνονται, ακόμη και μέσα από τις στάχτες τους, αφού η θύμησή τους μπορεί να πονά και να αναζωογονεί ταυτόχρονα. Έτσι, στο ποίημα: «Εξ’ αρχής», «το χώμα, στάχτη ήταν» και τελειώνει με τη διατύπωση: «ανούσια πια η ανάσταση...».

Όνειρα εδώ, όνειρα εκεί, αντικείμενα λατρείας αλλά και κακοπάθειας, αν και δεν περιγράφονται αναλυτικά πέρα από τη λέξη τους που υπονοεί κάτι μεγάλο και σημαντικό για τη ζωή κάθε ανθρώπου. Όνειρα που θα μπορούσαν να βιώνονται ως χάδι και αγγέλου αύρα, αλλά στην πορεία χάνεται η αρχική γοητεία τους, όπως δίνεται η εικόνα τους στο ποίημα: «Στυγερό έγκλημα»:

 

Η βροχή μούσκευε

ως το κόκαλο

όλα τα μισά

και απροστάτευτα όνειρα

που τριγυρνούσαν

πάνω στα κεραμίδια του σπιτιού.

 

Όνειρα ίσως χειροπιαστά μα ποτέ υλικά, πάντα πνευματικά και δημιουργικά, όπου μέσα τους καθρεφτίζεται η ποιήτρια να διαβάζει τον περασμένο χρόνο της ζωής της και τις προσωπικές της στιγμές μέσα από το καμίνι και τη φλόγα της έμπνευσης, όπως σημειώνει στο τέλος του ποιήματος: «Το ταξίδι»:

 

Μες τα λιμάνια

βουλιάζουν

αταξίδευτα

τα όνειρα των ανθρώπων.

  

Όμως ποτέ δεν ξεχνιέται «Ο λόφος», όπου στην πρώτη στροφή διατυπώνεται όμορφα:

Ο λόφος των παιδικών μας χρόνων

ο λόφος που η ψυχή μας σκαρφάλωνε

ματώνοντας χέρια και γόνατα

να κατακτήσει το όνειρο.

 

Τι μένει λοιπόν από το ν’ ανοίξουν οι πόρτες και τα παράθυρα αυτού του «ονειρόσπιτου», που μας παραδίδει με αγάπη και σεβασμό η Λίτσα, να βλέπουμε τα ποιήματά της σαν ολόλευκα περιστέρια να πετούν ψηλά, άπιαστα, υπέροχα, ανυπόταχτα, να στοχεύουν στην καρδιά και την ψυχή. Συγκινούν απεριόριστα και σε κάνουν να σκέφτεσαι για τη ζωή σου: αν έζησες ειλικρινά, αν έζησες με κρυμμένες αλήθειες, αν τόλμησες, αν δίστασες, αν κυνήγησες την ευτυχία ή αν η ευτυχία σε βρήκε εντελώς ξαφνικά. Αυτό ακριβώς το νόημα περιλαμβάνει το ποίημα: «Εικονικά»:

 

Μα τώρα, πόσες αλήθειες αλήθεια

σε καθιστούν μερικώς ανυπότακτη.

Ανακαλύπτεις με πόνο πως η ψυχή σου

δεν έχει μνήμες απ' αυτό το σώμα

και ψαχουλεύεις στο κενό της ύπαρξης σου.

  

Η ποίηση είναι βροχή στην ξηρασία της σύγχρονης υλιστικής εποχής. Τα εκατόν τέσσερα ποιήματα της Λίτσας Μοσκιού γίνονται η δροσιά κάθε ταλαιπωρημένης ψυχής, οι αντικατοπτρισμοί σε μια έρημο, τα ριγωτά κύματα της θάλασσας, τα λαμπυρίζοντα αστέρια στον νυχτερινό ουρανό, βλέμματα, αγγίγματα, ομιλίες ανθρώπων που ήρθαν κι έφυγαν από τη ζωή μας και άλλων που συνεχίζουν να βρίσκονται μαζί μας, πίνοντας τη γλύκα της φιλικής ανταπόκρισης και της ανταλλαγής όμορφων στιγμών και αισθημάτων, αρνούμενοι να πιουν το δηλητήριο της λήθης. Η Λίτσα Μοσκιού δε φωνάζει, μα η φωνή της ακούγεται πολύ δυνατά γιατί στην ουσία μας εκμυστηρεύεται διαπιστώσεις και αποφάσεις ζωής. Κι ο ποιητής που έχει σκεφτεί καλά πριν κάνει το πρώτο του βήμα, ξέρει τι σημαίνει φτώχεια:

 

Αυτό είναι φτώχεια

 

Ξέρεις τι είναι

να μην έχεις φυτέψει

ένα λουλούδι;

Να μην έχεις νιώσει ποτέ

να τρέμεις από φόβο στον άνεμο

κάθε φορά που το δέρνει;

 

Να μην έχεις απλώσει

ένα χέρι με τρυφερότητα

σε κάποιον

και το βλέμμα σου να προσπαθεί

να τρυπήσει την ψυχή του

να κλάψει εκεί από συμπόνια;

 

Φτώχια είναι...

Ναι, αυτό είναι φτώχια...

Η ίδια δε θα τολμούσε αυτό το βήμα αν δεν αρνιόταν την έλλειψη προσδοκιών από μια ζωή συμβατική, όπως αναφέρει στο ποίημά της «Αρνούμαι», στην τρίτη και τελευταία στροφή:

 

Αρνούμαι τη ζωή

από δήθεν ελεήμονες

που μ' έναν δίσκο εράνου

με έχρισαν, άπορη κορασίδα.

 

Και το φως είναι τόσο «ανήλικο», σοφή επιλογή τίτλου και πετυχημένη η διαπραγμάτευση του θέματος στο ποίημα: «Ανήλικο φως»:

Ανήλικο το φως ακόμα

να φανερώσει την αλήθεια.

 

Το δίκαιο θα αναγνωριστεί

όταν ο ήλιος βασιλέψει.

Και τότε κάποτε

κάποια αυγή

ίσως ξυπνήσουμε

σοφότεροι

και πιο γενναίοι.

 

Διακινδυνεύοντας μια μεταφορά, θα πω ότι το φως μας κάνει να μη βλέπουμε την αλήθεια, αφού το πλεονέκτημά του και το μειονέκτημά του ταυτόχρονα είναι να μας παραδίδει στον αισθητό κόσμο κι έτσι ασυνείδητα να συντελείται η τύφλωσή μας, όπως στην επιφάνεια της θάλασσας αντανακλά το πρώτο φως της ημέρας, το οποίο μας κάνει να αφηνόμαστε στην ομορφιά και να μην αναζητούμε, να αδιαφορούμε γενικά για όλα όσα βρίσκονται στον βυθό της, παρόλο που θα έπρεπε να αφήνουμε εκεί κάτι από την ψυχή μας. Όπως γράφει σε ανάλογο κλίμα στο ποίημα: «Ένα σφουγγάρι και η ψυχή σου»:

 

Για κάθε σφουγγάρι που θα μαζεύεις

εκεί ως αντάλλαγμα

στον βυθό της

να αφήνεις κάθε φορά

κι ένα μικρό κομμάτι από την ψυχή σου.

 

Οι στίχοι της δεν έχουν τη φανταχτερή λάμψη, απαλλαγμένοι από περιττά ποιητικά στολίδια, μας φέρνουν σε άμεση επαφή με την ψυχή της και τις προθέσεις της να μας μιλήσει χαμηλόφωνα αλλά δραστικά. Μια ουσιώδης εκδήλωση της ποίησής της είναι η αγάπη και ο έρωτας, τόσο ως θεματική επιλογή όσο και ως λυρική έκφραση. Γράφει στη δεύτερη στροφή του ποιήματος με τίτλο: «Ήταν ο έρωτας»:

 

Η ανακάλυψη πως τίποτα ως τώρα δεν είχα

πως τίποτα δεν έζησα

λες και γεννήθηκα ξαφνικά

τη στιγμή που σε αντίκρισα

κι αρνήθηκα τον έρωτα πριν έρθει

σ' όλα τα πρόσωπα

που δε θα έχουν τη μορφή σου.

 

Παρόλο που «Δεν έχει ήχο η αγάπη», προσπαθεί να επικεντρωθεί σε αυτό το συναίσθημα, αναγνωρίζοντας την αξία του στην καθημερινή ζωή της:

 

Είναι που η αγάπη δε χωράει σε κανέναν ήχο

δεν ταιριάζει σε καμιά λέξη

δεν ανήκει σε καμία γραφή.

 

Η ποίηση της Λίτσας Μοσκιού μοιάζει να ακροβατεί, όπως το παραδέχεται στο ποίημα: «Ακροβάτης», την πρώτη στροφή του οποίου παραθέτω εδώ:

 

Ακροβατεί η ψυχή μου,

πάνω σε σημεία στίξης

ώρες ώρες αυτό το κόμμα

γίνεται δρεπάνι

και με θερίζει.

 

Όταν γράφει στο υπέροχο και περιεκτικό ποίημά της «Ανυπαρξία»: «Γεμίζαμε τα αμπάρια της ψυχής μας προσμονές...», μας μεταδίδει μια κοινή ανθρώπινη εμπειρία, αφού τους ψυχικούς τόπους και τα συναισθήματα τα μεταλαμβάνουν όλοι οι άνθρωποι όπου γης, περνώντας από τη δοκιμασία της ζωής. Κι η πίεση της ύπαρξης είναι ευδιάκριτη, που γίνεται: «Αόρατη φυλακή»:

 

Ακόμη κι αν βρεθεί τρόπος διαφυγής

τη λευτεριά δε θα χαρώ ούτε θα αντέξω.

Βλέπεις δεν έμαθα να ζω

με την παρουσία της.

 

Για την ποιήτρια, είναι εξαιρετικά ωφέλιμη η σύρραξη στο εσωτερικό της ύπαρξής της, ώστε να προκύψουν ποιότητες και να εξισορροπηθούν οι αντιθέσεις με την τρέλα, την τρέλα της ποιητικής αδείας στο ποίημα: «Εκ βαθέων»:

 

Σύρραξη εντός μου

δυο κόσμοι μάταια μάχονται

τρόπαιο νικητή δε θα σηκώσουν

τρόπος συνύπαρξης μόνο η τρέλα.

 

Τέσσερις στίχοι της Λίτσας Μοσκιού μπορούν να μπουν στο τέλος αυτού του πρόλογου, συνοψίζοντας όσα αποκομίσαμε από την ανάγνωση των ποιημάτων της. Είναι από το ποίημα: «Ίσως κάποτε γίνεις ποιητής»:

 

Όταν οι λέξεις σου πετάξουν σαν πουλιά

και γίνουν όνειρα τα βράδια

στον ύπνο κάθε απελπισμένου

που προσεύχεται να μην ξημερώσει.

 

Κατά τη γνώμη μου, αυτό ακριβώς κατάφερε η φίλη ποιήτρια Λίτσα Μοσκιού, να μεταμορφώσει τις λέξεις της σε ζωντανές οντότητες, φτερουγίσματα που μπορεί ν’ ακούσει ο καθένας μας μέσα στη σιωπή της νύχτας, ψιθυρίσματα ονείρων που ζητούν τη δικαίωσή τους, ώστε η παρηγοριά να μην είναι η μοναδική προσφορά του ποιητή στην κοινωνία. Ώστε το ξημέρωμα να εναποθέσει ακόμη μία ελπίδα ως πυξίδα του αποπροσανατολισμένου σήμερα ανθρώπου κι όπου το φως θα έχει επιτέλους ενηλικιωθεί μέσα από ατέλειωτα ποιητικά ταξίδια.

 

 

Λάσκαρης Π. Ζαράρης

Ποιητής, συγγραφέας, βιβλιοκριτικός 

Νέα Αγχίαλος Βόλου, 2 Μαρτίου 2016

Κριτικό Σημείωμα για την ποιητική συλλογή «Διερμηνείς» της Χρύσας Μαστοροδήμου, Λάρισα, 2009 (Αναμνηστική δημοσίευση-το πρώτο εγχείρημα βιβλιοκριτικής του Λάσκαρη Ζαράρη).

Διερμηνείς· μία συλλογή που έρχεται να ταράξει τα τρίσβαθα της ψυχής. Διερμηνείς γιατί όσα νιώθουμε και μας συμβαίνουν απαιτούν εκείνο τον άνθρωπο τον ονειροπόλο, τον καταδικασμένο να μην «κοιμάται ποτέ».

Η Χρύσα Μαστοροδήμου δίνει τη δική της ερμηνεία μέσα από λιτούς αλλά γεμάτους στίχους, που σαν τη δροσερή βροχή έρχονται για να δροσίσουν την ηλιοκαμένη ύπαρξή μας. Ηλιοκαμένη από το ερήμην ταξίδι της, όταν δεν προσδοκά μία ουσία, μία διαφορετική ποιότητα στη μοναξιά. Παντού και πάντα παραμονεύουν οι «Αόρατοι εχθροί», αυτοί που καθημερινά αλλοιώνουν με τα αθέμιτα μέσα τους τον λυτρωτικό ρόλο της ποίησης στις ψυχές των ανθρώπων.

Διάβασα με προσοχή τα ωραία ποιήματα της Χρύσας Μαστοροδήμου. Βέβαια δεν είμαι ο κατάλληλος να μιλήσω γι’ αυτά αλλά θα πω λίγα λόγια, έτσι για να υπάρξει διάλογος, γιατί οι ποιητές χρειάζονται αυτή την υποστήριξη και το οξυγόνο της πνευματικής συνομιλίας.

Ένιωσα πως η ποίησή της είναι μία παύση στη σκληρή πραγματικότητα, παρόλο που τροφοδοτείται συνεχώς απ’ αυτήν και πλάθει μορφές ικανές να συγκινήσουν και μάλιστα σε βάθος. Με τους στίχους της ξεκινούν να ραγίζουν τα εύθραυστα σχήματα του γύρω κόσμου. Είναι πολύ σημαντικό να μη βλέπουμε πάντα το οφθαλμοφανές αλλά το αφανέρωτο και το κρυφό.

Το τραγούδι των στίχων της ποιήτριας ακούγεται δυνατό και αρμονικό, ηρεμεί με την αυτάρκειά του. Το πέπλο με το οποίο τυλίγει τα συναισθήματα και τα πράγματα είναι φτιαγμένο από απαλές χορδές, που πάλλονται όταν ενορχηστρώνει τα ποιήματά της, πετυχαίνοντας τον συνδυασμό εικόνων γεμάτων λυρισμό και αναπτύσσοντας μία «μελαγχολική στοχαστικότητα». Οι ανυποψίαστοι όμως, είναι εκείνοι που θα μείνουν ξεκρέμαστοι στο αύριο, γιατί δεν αναρωτήθηκαν ποτέ για τα μεγάλα και μικρά της ζωής, βολεμένοι στον ασφαλή ευδαιμονισμό τους.

Η Χρύσα Μαστοροδήμου μπορεί να «μιλάει» με ποικίλες γλώσσες γι’ αυτό το θαύμα· την ποίηση και να συνεισφέρει στην ποιητική τέχνη με ιδιαίτερη πολυχρωμία στην έκφραση. Η άποψή μου είναι ότι «δεν μεταφράζει καθόλου φάλτσα της ζωής το τραγούδι», όπως εκείνη γράφει στο ποίημα «Διερμηνείς». Για ν’ ανθίσει το μέλλον, αρκούν τα ερωτηματικά και η πίκρα του σήμερα. Πάντως, «Έχει αισιόδοξα μηνύματα να πει/ και τραγούδια όμορφα να μας τραγουδήσει», όπως σημειώνει στο ποίημα «Απογοήτευση». Όλα τα ξεπερνά στο ποίημα «Χειμωνιάζει», η έκφραση: «η μέρα γελά/ της ποίησης το ένδυμα ντύνεται».

Πάρα πολλά όμορφα ποιήματα που με άγγιξαν: Διερμηνείς, Αόρατοι εχθροί, Ελληνική γη, Παλαιστίνη, Απογοήτευση, Νύχτες, Νύχτα φθινοπώρου, Περιπλάνηση, Η Μυστική βροχή, Η λέξη, Στο τέλος…, Χειμωνιάζει, Η νιότη, Ελπίδα και άλλα…

Θα τελειώσω αυτή τη σύντομη παρουσίαση με λίγους στίχους από το ποίημα «Άτιτλο»:

«επιστροφή

δεν υπάρχει

ίσως μόνο μια στροφή

μια στροφή προς τα μέσα».

Αυτό κυρίως επιδιώκουν όσοι ασχολούνται με τη συγγραφή ποιημάτων. Η «στροφή προς τα μέσα» είναι η εσωτερική όαση μας και η καταφυγή μας από το ανελέητο κυνηγητό της έξω ερήμου.

Ας κάνω μια ευχή· όλοι οι ποιητές του κόσμου να βρίσκουν πάντα την κατάλληλη γλώσσα για να μιλήσουν στις ψυχές μας, χωρίς ρητορείες και λέξεις λαμπερές. Η Χρύσα Μαστοροδήμου φαίνεται να ανακαλύπτει τον δικό της δρόμο μέσα από τη λιτότητα και την καθαρότητα του στίχου της.

Ένα ζήτημα που μένει ανοιχτό ακόμη και απασχολεί την πλειονότητα των απασχολούμενων με την ποίηση είναι, γιατί στις μέρες μας η επιρροή της ποίησης είναι πολύ μικρή, γιατί κανείς δεν αγοράζει ποιητικά βιβλία; Πρόσφατα επισκέφθηκα τους πάγκους της έκθεσης βιβλίου στην παραλία του Βόλου και πουθενά δεν είδα κάποια ποιητική συλλογή να φιγουράρει σε περίοπτη θέση. Μόνο σε ένα-δυο περίπτερα παρατήρησα κάποιες αξιομνημόνευτες αλλά «παροπλισμένες συλλογές» του Ελύτη, του Καρυωτάκη και λοιπών Ελλήνων ποιητών-κολοσσών. Πρώτη γραμμή προώθησης λοιπόν τα πολυσέλιδα μυθιστορήματα, τα οποία και αντιπροσωπεύουν κυρίως στο μεγαλύτερο ποσοστό του συνόλου των εκδόσεων, εμπορικά κριτήρια.

  

02/07/2010

Λάσκαρης Π. Ζαράρης

Νέα Αγχίαλος Μαγνησίας

  

Κυκλοφόρησε η Ποιητική Συλλογή "Πύρρειος Νίκη" της Νότας Μαντά, Αυτοέκδοση, Ιούλιος 2024, σελ. 87

Βιογραφικό Σημείωμα Νότας Μαντά

Γεννήθηκα σ’ ένα πανέμορφο χωριό κοντά στην Αθήνα, τον Κάλαμο. Σπούδασα κλασική κιθάρα, ανώτερα θεωρητικά και αντίστιξη.
Μένω σ’ ένα αγρόκτημα, στο πατρικό μου σπίτι, με τη λατρεμένη μου κόρη Μάνια, τους 3 Ελληνικούς ποιμενικούς μας και τις 11 γάτες μας.

Καταλυτική ήταν η επιρροή του πατέρα μου, στη διάπλαση του χαρακτήρα μου και στη διαμόρφωση της φαντασίας μου. Ζώντας ο ίδιος με αγάπη για τη φύση, τα ζώα, τους ανθρώπους και τον Θεό, μας διηγούταν –σ’ εμένα και στις δύο αδελφές μου-, διάφορες ιστορίες με υπερφυσικά πλάσματα, που τις νύχτες γιγάντωναν τον φόβο μας αλλά και την περιέργεια μας για άλλους κόσμους, μυστηριακούς και μακρινούς!

Με αυτό το πρότυπο, άρχισε στην ηλικία των 12 ετών, να με ελκύει η ποίηση και να λατρεύω το έργο των Ελλήνων ποιητών. Τότε  συνάντησα στο νου και στην ψυχή μου τη μούσα μου, ν’ απαγγέλει σε μια πλούσια γλώσσα που οι  Θεοί  μάς χάρισαν γεμάτη λυρισμό, εικόνες και συναισθήματα! 
Η ποίηση μπορεί να ειδωθεί ως ένα διηνεκές ταξίδι, αλλά και ως μία επανάσταση με το αποτύπωμα των εμπειριών του καθενός μας.

Ο ποιητής  σαν τον λύκο βαδίζει μόνος  του στην ερημιά, κραυγάζοντας.
Εύχομαι  η κραυγή μου  να ενωθεί με τις κραυγές των αναγνωστών μου, που άφησαν ανομολόγητες τις μύχιες σκέψεις τους και ανέκφραστους τους πόθους τους. 

 

Νότα Μαντά

Ποιήτρια

Πρόλογος για την ποιητική συλλογή «Πύρρειος Νίκη» της Νότας Μαντά

    Υπάρχουν έρωτες που σε οδηγούν σε ταξίδια πρωτόγνωρα, έρωτες που με τα αγγελικά φτερά τους σε κάνουν να νιώθεις, συναισθηματικά και ψυχικά παντοδύναμος, κι ας είσαι στην πραγματικότητα ένα απειροελάχιστο μόριο ύλης μέσα στην ολότητα του σύμπαντος. Υπάρχουν όμως και έρωτες, λιγότερο φωτεινοί, αν και μεστωμένοι με την αψάδα του πάθους, παραφυλάνε σε μία γωνία σαν αγρίμια, για να σε κατασπαράξουν και να γυμνώσουν την ψυχή σου από τα προστατευτικά της οχυρά. Έτσι, απομένεις ανασφαλής, μόνος και αιωρούμενος σε μία επικίνδυνη διαπάλη, όπου το φως και το σκοτάδι συμπλέκονται και το απαύγασμά τους είναι η σιωπή, ο πόνος, οι αιμάσουσες πληγές και ο τεμαχισμός της προσωπικότητάς σου σε ό,τι προστάζει η εμμονή ή η φυγή.

    Την άλλη πλευρά του έρωτα, την αρνητική ή σκοτεινή, όπου οι σχέσεις των δύο προσώπων -αντρός και γυναικός-, δεν είναι αμφίδρομες και επικρατεί η λογική της επικράτησης και της επιβολής του ενός στον άλλον, έρχεται να μας υπενθυμίσει η Νότα Μαντά με την ποιητική της συλλογή «Πύρρειος Νίκη». Με αυτή την ιστορική αναδρομή στην Αρχαία Ελλάδα, η ποιήτρια επιθυμεί να μας προσανατολίσει στο σημείο, όπου ο νικητής και ο ηττημένος είναι αμφίβολο αν στο τέλος της «μάχης του έρωτα» δεν καταμετράνε και οι δυο τους σημαντικές και βαθιές απώλειες...

    Η πολυγραφότατη σύγχρονη Ελληνίδα ποιήτρια Νότα Μαντά, μας προσφέρει με την παρούσα έκδοση ένα δείγμα της ποιητικής της γραφής -απαλλαγμένο από τις μετρικές φόρμες των κλασικών ποιητών οι οποίες ανέκαθεν βασίζονταν στον διαχωρισμό ομοιοκατάληκτων στροφών-, χρησιμοποιώντας με ώριμο τρόπο την ελληνική γλώσσα. Ωστόσο, δεν απομακρύνεται σημαντικά από τις καταβολές των παλιών αξιόλογων Ελλήνων ποιητών οι οποίοι «δούλεψαν» τον ελεύθερο στίχο, καθώς η επίδρασή τους φαίνεται να γονιμοποιεί με πλούσιους σπόρους το ποιητικό της έργο. Βαραίνει πάνω της -θαρρείς-, η παράδοση των ρομαντικών και μελαγχολικών ποιητών, αλλά η μελαγχολία εξισορροπείται με μία θαυμαστή εικονοποιΐα, προερχόμενη από τις παρακαταθήκες των «μεγάλων» Ελλήνων σουρεαλιστών ποιητών. Η φαντασία της Νότας Μαντά όμως, δεν αποτελεί μία επιπόλαιη προσπάθεια εντυπωσιασμού, αλλά συνταιριασμένη με την ελεγχόμενη «αυτόματη γραφή» της, δημιουργεί λογικές αλληλουχίες, οι οποίες μεταφέρουν καίρια τα νοήματα των στίχων και μετουσιώνουν το προσωπικό όραμα σε ένα ευρύτερο κοινωνικό όραμα.

    Ομολογουμένως, η αληθινή, γνήσια ποίηση δεν έχει ανάγκη τόσο από στιχουργικούς πειραματισμούς και ακροβατισμούς, όσο από μεταπλάσεις της πραγματικότητας, συμβατές με το προσωπικά βιωμένο και ποιητικά εκπεφρασμένο περιεχόμενο. Επομένως, ο χαρακτήρας του κάθε ποιητή παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξή του και στο κατά πόσο θα τον αποδεχτούν οι αναγνώστες του. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τη Νότα Μαντά, η οποία ναι μεν αφομοιώνει διάφορα σύμβολα για να δομήσει την πλοκή του ενιαίου ποιήματός της (πρωταγωνιστές το «εγώ» και το «εσύ», μα και τα θετικά και τα αρνητικά συναισθήματά της), αφετέρου δε «άνοιξε τα φώτα του νου της» και συνέθεσε ένα τόσο συμπαγές και πυκνό ποιητικό κείμενο, με κινητήριος δύναμη τον πόνο, τη λύπη και την απογοήτευση, αλλά κυρίως με επίκεντρο το πάθος της στη βίωση αγνών συναισθημάτων, που απέναντί τους η άδικη μοίρα αρκετές φορές λιποψυχεί.

    Ίσως λοιπόν, κάποιοι από τους αναγνώστες αναρωτηθούν, πώς μπόρεσε εκείνη να «χωνέψει» τόσο πόνο και καημό, πώς μπόρεσε τελικά να αναστηθεί, ενώ έφτασε δίπλα της να «ανασαίνει» ο θάνατος, ο μέγας ακυρωτής των έργων του ανθρώπου και ο ακατάπαυστος γκρεμιστής της ψυχής; Η απάντηση είναι απλή και βρίσκεται στη λέξη «τόλμη». Ο έρωτας χρειάζεται απαραιτήτως τόλμη, ώστε να τον βιώσεις ουσιαστικά και αληθινά και να σε τραβήξει πέρα από τα όριά σου, ανακαλύπτοντας ακόμη και άγνωστες πτυχές του εαυτού σου. Αυτό συνιστά αναμφιβόλως την ποιητική persona της Νότας Μαντά, μαζί με τα πάθη, που -όπως είχε επισημάνει ο αείμνηστος φιλόσοφος Δημήτρης Λιαντίνης-, «μας ξεσηκώνουν το μεγάλο βούρλισμα της δημιουργίας και κάνουν την κούκλα γυναίκα, και το γεφύρι πέρασμα, και τον καλόγερο Παπαφλέσσα».

    Τα προηγούμενα λόγια φαίνεται να ερμηνεύουν κατάλληλα την ποίηση της Νότας Μαντά, και να εξηγούν σε μεγάλο βαθμό την κινητοποίηση όλων των ευαίσθητων κεραιών της στη βίωση του μοναδικού και πανανθρώπινου ερωτικού συναισθήματος. Οι λέξεις και οι στίχοι της κυλάνε αβίαστα σαν το νερό του ποταμού ή εντυπώνονται σαν ζωηρές χρωματιστές πινελιές στον πίνακα του εσωτερικού υπαρξιακού της τοπίου. Καταλήγει σε μία ανηλεή ψυχική μάχη μέσα από έναν λαβύρινθο ευμετάβλητων και αντιθετικών συναισθημάτων. Το ελληνικό τοπίο, γενικά διαυγές και μεταφυσικό, αντανακλά με την εμφάνιση συχνά στους στίχους της συμβόλων της χριστιανοσύνης (ο Χριστός, οι σταυροί, τα ξωκλήσια, τα κυπαρίσσια και οι άγιοι), μία οδό σύγχρονου προσωπικού μαρτυρίου και ένα πλήρες, ενδοσκοπικό ψυχογράφημα, προκειμένου να βεβαιώσει την πίστη της στο λατρεμένο της πρόσωπο. Παρόλη την επαναλαμβανόμενη προσταγή της «Βιάσου» και την ελπίδα της επιστροφής του προσώπου που τρέφει μέσα στην ψυχή, στην καρδιά, στο νου και στο σώμα όλους τους πόθους της, η ποιήτρια γνωρίζει καλά ότι ο φόβος της να αργήσει εκείνος να επιστρέψει, είναι ταυτόσημος με τον φόβο να επιστρέψει, αλλά τότε να τον έχει ήδη θρηνήσει και ενταφιάσει ολοκληρωτικά. Δηλαδή, σταδιακά να έχει θεραπεύσει τις ανοικτές πληγές της και να έχει δημιουργήσει μία ανθεκτική ασπίδα για τον εαυτό της, ώστε η ανάκληση της μνήμης να λειτουργεί εξιλεωτικά ή μία τυχαία συνάντηση με το αγαπημένο της πρόσωπο να μην προκαλεί πλέον αρνητικά και επώδυνα συναισθήματα. Εντούτοις, η μνήμη δεν «ξεθωριάζει» εύκολα και η διαδρομή της έντονης διαπάλης δεν μπορεί να υποβιβάσει έναν ιδανικό και ουράνιο έρωτα σε γονυπετή και χθόνιο. Εκείνο που μένει να εντυπωθεί δυναμικά τις ώρες της μοναξιάς, είναι η προσωπική νίκη της ποιήτριας εναντίον όλων εκείνων των νυχτερινών δύσμορφων θεριών, με τη συνδρομή μάλιστα του προσωπικού της αγγέλου-προστάτη.

    Τέλος, θα πρέπει να τονίσουμε ότι το ποιητικό βιβλίο της Νότας Μαντά μπορεί να αναγνωστεί είτε ως ενιαίο ποίημα είτε ως ποιητική συλλογή την οποία συνέχει ένα κοινό θέμα και τα επιμέρους ποιήματα δεν διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους τόσο από πλευράς τεχνοτροπίας όσο και από πλευράς περιεχομένου. Αν δεχτούμε την δεύτερη άποψη, τότε είναι απαραίτητο να εντοπίσουμε μία χαρακτηριστική διαφοροποίηση έναντι των υπολοίπων σύγχρονων Ελλήνων ποιητών: δεν τιτλοφορεί κανένα ποίημα του βιβλίου της. Αυτό δεν συνιστά επ’ ουδενί αδυναμία έμπνευσης και επινόησης, αλλά σαφώς υποδηλώνει την απουσία οποιασδήποτε πρόθεσης της ποιήτριας να κατευθύνει τον αναγνώστη στην ουσία κάθε ποιήματός της, εφόσον δεχτούμε το επιχείρημα ότι οι τίτλοι συμπυκνώνουν τις ιδέες των ποιημάτων και συνήθως αποτελούν τροχοπέδες στην δεύτερη ανάγνωσή τους, στην ερμηνεία τους και την κατανόησή τους.

    Κατά τα άλλα, εξάγουμε το εύλογο συμπέρασμα ότι δεν έχουμε να κάνουμε με ένα άβατο και δυσεξήγητο ποιητικό σύμπαν, αλλά με ποίηση αληθινή, καθόλου ανώδυνη και απροβλημάτιστη, η οποία εκπέμπει ευρέα και βαθιά νοήματα, ενώ στο κέντρο της τοποθετεί τον άνθρωπο που υποφέρει. Αν και η αίσθηση που θα αφήσει στους περισσότερους αναγνώστες, θα είναι ένα βάρος στο στήθος, άλλωστε ένα δράμα παίχτηκε μπροστά στα μάτια μας, που όμως στο τέλος του κάνει την εμφάνισή του ο «από μηχανής θεός», με την εκδοχή όχι ενός εξωτερικού γεγονότος το οποίο οδηγεί στην «αριστοτέλεια κάθαρση», αλλά μίας «εσωτερικής» συνειδητοποίησης της απώλειας του αυθεντικού εαυτού. Ηχεί η προτροπή στο άπειρο του χρόνου, με τους εξής καθάριους στίχους:

 

«Σήκω ψυχή μου, αρκετά ορφάνεψες,

η θλίψη σού σκέπασε τα μάτια με βουνά,

σήκω ψυχή μου και μεγάλωσε,

ξύσε με τις οπλές σου τη γη, χλιμίντριζε!».

 

 

Λάσκαρης Π. Ζαράρης

Ποιητής-συγγραφέας-βιβλιοκριτικός 

Βιογραφικό Σημείωμα

Ο Λάσκαρης Π. Ζαράρης γεννήθηκε το 1969 και κατοικεί στη Νέα Αγχίαλο Μαγνησίας. Αποφοίτησε από το Γενικό Λύκειο του τόπου του το 1987 και έλαβε Πτυχίο Οδοντοτεχνίτη από την Ιδιωτική Σχολή Παραϊατρικών Επαγγελμάτων «ΠΑΣΤΕΡ» το 1991. Είναι πατέρας δύο ανήλικων παιδιών και εργάζεται σε Σωφρονιστικό Κατάστημα (Δημόσιος Υπάλληλος, ως Εξωτερικός Φρουρός Καταστημάτων Κράτησης).

 

Έχει γράψει πάνω από 700 ποιήματα, πολλά διηγήματα, άρθρα και από το 2010 επιδόθηκε ταυτόχρονα και στη συγγραφή παιδικών βιβλίων. Παρακολούθησε στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) εξ’ αποστάσεως προγράμματα συμπληρωματικής εκπαίδευσης: «Πρακτικές Ασκήσεις Δημιουργικής Γραφής» και «Διαπαιδαγώγηση στην Παιδική και Εφηβική Ηλικία» κατά το ακαδημαϊκό έτος 2015-2016, «Εκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Πρόγραμμα Ολοκληρωμένης  Εκπαίδευσης και Άσκησης  με Μικροδιδασκαλίες» και «Εισαγωγή Blockchain στις Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες» κατά το ακαδημαϊκό έτος 2023-2024. Στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου παρακολούθησε εξ’ αποστάσεως το επιμορφωτικό πρόγραμμα: «Ψυχολογία, Συμβουλευτική και Κοινωνιολογία για όλους» κατά το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021. Αποφοίτησε τον Ιούλιο του 2024 από το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Δημόσια Διοίκηση» της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ).

 

Επίσης, έχει παρακολουθήσει σεμινάρια δημιουργικής γραφής που διοργάνωσαν με εμψυχωτή τον φιλόλογο Διονύση Λεϊμονή, η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Διοτίμα και Μούσες», η Ήρα Εκδοτική-Casa Editrice και ο Αθλητικός και Πολιτιστικός Σύλλογος «Αθλοτέχνης». Εκ περιτροπής, έχει διδάξει σε Σεμινάρια Δημιουργικής Γραφής για παιδιά στην «Ήρα Εκδοτική» στο πλαίσιο του 1^ου και 2^ου Πανελλήνιου Φεστιβάλ Παιδικού βιβλίου στο Βόλο, καθώς και κατά τη διάρκεια της 21^ης Γιορτής Βιβλίου Βόλου σεμινάριο για ενήλικες: «Το εργαστήρι του συγγραφέα. Αξιοποίηση της φαντασίας στον τρόπο γραφής του ιστορικού διηγήματος, του παιδικού μυθιστορήματος και του παραμυθιού».   

 

Είναι τακτικό μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών, της Ένωσης Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος, του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού και εφηβικού Βιβλίου, της Αμφικτυονίας Ελληνισμού και του Ελληνικού Πολιτιστικού Ομίλου Κυπρίων της Αθήνας. Δημοσίευσε ποιήματα, διηγήματα και κριτικές βιβλίων στις εφημερίδες: «Νέα Αγχίαλος», «Κυπριακός Ελληνισμός» και «Η Θεσσαλία», στα λογοτεχνικά περιοδικά: «Μουσών Μέλαθρον», «Δευκαλίων ο Θεσσαλός», «Νέα Αριάδνη», «Πνευματική Ζωή» (έχει ανασταλεί η έκδοσή της) και «Κελαινώ», στο διαδίκτυο και ιδιαίτερα στο προσωπικό του blog: http://parathyrostaoneira.blogspot.com/ όπου παρουσιάζει το έργο νέων δημιουργών (κυρίως ποιητών αλλά και πεζογράφων), κάνοντας κριτικές αποτιμήσεις.    

 

Από το 2008 μέχρι το 2019 βραβεύτηκε επανειλημμένα από Φιλολογικούς Συλλόγους, Ενώσεις Λογοτεχνών, Πολιτιστικές Εταιρείες και Λογοτεχνικά Περιοδικά σε Πανελλήνιους Λογοτεχνικούς Διαγωνισμούς σε διαφορετικά είδη του λόγου: ποίηση, διήγημα, δοκίμιο, νουβέλα, μυθιστόρημα ενηλίκων και παιδικό μυθιστόρημα. Επίσης, έχει διατελέσει μέλος κριτικών επιτροπών αξιολόγησης σε Λογοτεχνικούς Διαγωνισμούς (ενηλίκων και μαθητών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) Ποίησης, Διηγήματος, Παραμυθιού, Δοκιμίου, Θεατρικού έργου.

 

Τον Απρίλιο του 2015 επισκέφτηκε πέντε σχολεία του Νομού Μαγνησίας, συμμετέχοντας εθελοντικά στη δράση του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού βιβλίου (Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα – IBBY): «Ακτιβιστές Αναγνώστες – Διαβάζω στην πόλη, για την  πόλη». Από τις 30 Αυγούστου έως και τις 1 Σεπτεμβρίου 2018 συμμετείχε ως ένας από τους εκπροσώπους της Ελλάδας στο 36^ο Διεθνές Συνέδριο της IBBY το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα και έλαβαν μέρος 65 χώρες ανά την υφήλιο.  

 

 

Έργα του:

 

1. Ποιητική συλλογή: «Παράθυρο στα όνειρα» (αυτοέκδοση), Αλμυρός Μαγνησίας, 2010 (βραβευμένο από τον Διεθνή Πολιτιστικό Οργανισμό «Το Καφενείο των Ιδεών» το έτος 2010).

2. Παιδικό βιβλίο: «Το νησί και το αθάνατο νερό», Ήρα Εκδοτική, Βόλος, 2012 (βραβευμένο ως ανέκδοτο έργο από τον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός» το έτος 2010 και σαν βιβλίο από τον Ελληνικό Πολιτιστικό Όμιλο Κυπρίων της Αθήνας το έτος 2012).  

3. Συλλογή  σύντομων ιστορικών πεζογραφημάτων: «Η θάλασσα που μας ενώνει», Ήρα Εκδοτική, Βόλος, 2013.

4. Εικονογραφημένη ιστορία για παιδιά: «Μία σημαντική αποστολή», Ήρα Εκδοτική, Βόλος, 2013 (βραβευμένη ως ανέκδοτο έργο από την Εταιρεία Τεχνών, Επιστήμης & Πολιτισμού Κερατσινίου το έτος 2010).   

5. Διπλή ποιητική συλλογή: «Τριάντα σταγόνες τ’ ουρανού και η φλεγόμενη πόλη» (αυτοέκδοση), Νέα Αγχίαλος Μαγνησίας, 2015.

6. Ταξίδι γνώσεων για παιδιά με θέμα την προϊστορία: «Τα Μυστικά της Θεόπετρας», Δυάς Εκδοτική, Πειραιάς, 2015 (βραβευμένο από το λογοτεχνικό περιοδικό «Κελαινώ» το έτος  2016 και τον Ελληνικό Πολιτιστικό Όμιλο Κυπρίων της Ελλάδος το έτος 2017).   

 

 

Συμμετοχές του σε συλλογικά έργα:

 

1. «Ποίηση και Ζωγραφική», Υδρόγειος, Θεσσαλονίκη, 2009.

2. «Επιστολή Αγάπης» και «Διηγήματα -  Παιδική Λογοτεχνία - Ποιήματα», Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Διοτίμα και Μούσες», Βόλος, 2011.

3. Ανθολογία Ποίησης – Διηγήματος (Ζ΄ Τόμος: Σύγχρονοι Έλληνες Λογοτέχνες  με αφιέρωμα στη Θεσσαλία), Πολιτιστική Συνεργασία, Αθήνα, 2011.

4. Έκδοση της Αμφικτυονίας Ελληνισμού για τον Γ΄ Παγκόσμιο Ποιητικό Διαγωνισμό με θέμα: «Αρχαίο Πνεύμα Αθάνατο», Θεσσαλονίκη, 2012.

5. Ανθολογία: «Αλμανάκ, Βραβείων Ανθός 2011, Σειρά: Σύγχρονοι Έλληνες Δημιουργοί», εκδόσεις Ίανθος, Σαλαμίνα, 2012.

6. Λεύκωμα: «Όταν η Ποίηση συναντά… τη ζωγραφική», έκδοση του Δημοτικού Οργανισμού Εκπαίδευσης Δήμου Βόλου, Βόλος, 2012.  

7. Ψηφιακό βιβλίο (e-book) με θέμα: «Το ταξίδι ενός χαρτονομίσματος», Εκδόσεις  Σαΐτα, 2013.   

8. Συλλογικό έργο: «Βιογραφικό Λεξικό Ελλήνων Συγγραφέων», εκδόσεις Ωρίωνας, Θεσσαλονίκη, 2013.

9. Δοκιμιακή μελέτη και Ανθολογία της Παναγιώτας Χριστοπούλου-Ζαλώνη: «Ο Ελληνικός Στίχος» (και η εξέλιξη του από τον 10^ο αιώνα μέχρι σήμερα), εκδόσεις Αγγελάκη, Αθήνα, 2014.

10. «Ανθολόγιο Ποιήσεως», εκδόσεις Όστρια, Αθήνα, 2015.  

11. Άλμπουμ της Ομαδικής Διεθνούς Έκθεσης Τεχνών (Cosmos-ΓΗ-ΟΥΡΑΝΟΙ), Θεσσαλονίκη, 2015.

12. «Κυπριακή Φιλολογική Πρωτοχρονιά 2015», (Ετήσια Λογοτεχνική Έκδοση) του Ελληνικού Πολιτιστικού Ομίλου Κυπρίων Ελλάδος, Θεσσαλονίκη, 2015.

13. «Εγκυκλοπαίδεια Γραμμάτων και Τεχνών, Α΄ Τόμος», έκδοση της Αμφικτυονίας Ελληνισμού, Θεσσαλονίκη, 2015.

14. Ανθολόγιο ποίησης (Ημερολόγιο 2016) «Αχ! Έρωτα…» των εκδόσεων Βεργίνα, Αθήνα, 2015.

15. Ανθολόγιο ποίησης (Ημερολόγιο 2017) «Αχ! Έρωτα…» των εκδόσεων Βεργίνα, Αθήνα, 2016.

16. «Κυπριακή Φιλολογική Πρωτοχρονιά 2016», (Ετήσια Λογοτεχνική Έκδοση) του Ελληνικού Πολιτιστικού Ομίλου Κυπρίων Ελλάδος, Αθήνα, 2016.

17. Ανθολογία διηγημάτων του εργαστηρίου γραφής στο Βόλο «Γραφής Ταξίδια…» των εκδόσεων Βάρφη, Θεσσαλονίκη, 2017.

18. Ανθολόγιο ποίησης (Ημερολόγιο 2018) «Αχ! Έρωτα…» των εκδόσεων Βεργίνα, Αθήνα, 2017.

19. «Περί Ποίησης: 89 ποιητές μιλούν για την Ποίηση», διαδικτυακή ανθολογία στο: https://dimitriosgogas.blogspot.com/2017/10/89.html?m=1&fbclid=IwAR2FJZGeyZ3GZTMrNNy02UECwhDJkt4SFLLrL0LHhMYItH0nnRFuyk7dPPg, 2018.

20. «Λογοτεχνική Χρονιά 2018», έκδοση της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών (Ε.Ε.Λ.), Αθήνα, 2018.

21. Ανθολογία διηγημάτων του εργαστηρίου γραφής στο Βόλο «Ιστορίες Γραφής», εκδόσεις Γράφημα, Θεσσαλονίκη, 2018.

22. Ανθολόγιο ποίησης (Ημερολόγιο 2019) «Αχ! Έρωτα…» των εκδόσεων Βεργίνα, Αθήνα, 2018.

23. «Εγκυκλοπαίδεια Γραμμάτων και Τεχνών, Β΄ Τόμος», έκδοση της Αμφικτυονίας Ελληνισμού, Θεσσαλονίκη, 2019.

24. Έκδοση της Αμφικτυονίας Ελληνισμού για τον Η΄ Παγκόσμιο Ποιητικό Διαγωνισμό με θέμα: «Ο κόσμος μας στη θεωρία του χρόνου», Θεσσαλονίκη, 2019.

25. Έκδοση του Κέντρου Βιβλίου Μαγνησιωτών Συγγραφέων (ΚΕ.ΒΙ.ΜΑ.ΣΥ.), «Ανθολογία Μαγνησιωτών Συγγραφέων», Βόλος, 2019.

26. «Εγκυκλοπαίδεια των Σύγχρονων Ελλήνων Λογοτεχνών, Τόμος Α΄», ηλεκτρονική έκδοση του Λογοτεχνικού Περιοδικού της Κεφαλονιάς «Κέφαλος».

27. «Ημερολόγιο γραφής», εκδόσεις Γράφημα, Θεσσαλονίκη, 2020.

 

 

Κατάλογος Κριτικών:

 

Στην πλειονότητά τους, οι ακόλουθες κριτικές συγγράφηκαν από το έτος 2009 έως και το έτος 2019 και δημοσιεύτηκαν στο blog «ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ», σε άλλες ιστοσελίδες και σε έντυπες εφημερίδες, ενώ μερικές έλαβαν την μορφή ομιλιών σε παρουσιάσεις βιβλίων και άλλες αποτέλεσαν προλόγους βιβλίων τα οποία εκδόθηκαν.

 

1. Ποιητική Συλλογή «Λόγια Καρδιάς» (Στην Αιώνια Μάνα) της Ρένας Τζωράκη-Μανουκάκη.

2. Συλλογή Διηγημάτων «Τα Φτερά της Πεταλούδας» της Μαρίας Αρφέ.

3. Συλλογή Διηγημάτων «Παράδρομος στο Χρόνο» του Κώστα Θερμογιάννη.

4. Ποιητική Συλλογή «Δρόμοι με ματωμένα γόνατα» του Νίκου Κυριακίδη.

5. Εικονογραφημένο Παραμύθι «Τίμια Δώρα» του Διονύση Λεϊμονή.

6. Ποιητικό βιβλίο «Τα Ρόδα του Χρόνου» της Μαρίας Κολοβού-Ρουμελιώτη.

7. Ποιητική Συλλογή «Ποτάμι Κόκκινο» (Χαϊκού με Τίτλο) του Χάρη Μελιτά.

8. Ποιητική Συλλογή «Τρελή Τυφλόμυγα» της Δήμητρας Καραφύλλη.

9. Ποιητική Συλλογή «Γρήγορα στις Οθόνες σας» (34 ποιητικές προειδοποιητικές βολές) της Δήμητρας Καραφύλλη.

10. Ποιητική Συλλογή «Δύο Συρτάρια» του Θάνου Κ. Αθανασόπουλου.

11. Εικονογραφημένη ιστορία για  παιδιά «Μπορώ και χωρίς αυτά...» της Έλενας Νταβλαμάνου.

12. Ποιητική Ανθολογία «Μολοτροτάρω» (Ταξιδεύω διά θαλάσσης) του Κωνσταντίνου Παρδάλη.

13. Ποιητική Συλλογή «Φυλαχτό» της Κατερίνας Δ. Βεργετάκη.

14. Αστυνομικές Ιστορίες (10+1), «Ο Τόπος πρόδωσε τον ένοχο».

15. Ποιητική Συλλογή «Άρωμα Σκουριάς» (Χαϊκού με Τίτλο) του Χάρη Μελιτά.

16. Ποιητική Συλλογή (Ποιήματα & Χαϊκού) της Δήμητρας Καραφύλλη.

17. Παιδικό Μυθιστόρημα «Το Κορίτσι του Πέτρου» της Αργυρώς Μουντάκη.

18. Ποιητική Συλλογή «Αρχιτεκτονικές Στίχου, Ασκήσεις σε Ποιητικές Φόρμες» της Νίκης Βλάχου.

19. Ποιητικό Βιβλίο «Μύθοι και Ήθη» του Άθω Χατζηματθαίου.

20. Ποιητικό Βιβλίο «Χωρίς Μοντάζ, 127 Χαϊκού» του Άθω Χατζηματθαίου.

21. Συλλογή Διηγημάτων «Το Κάπα του Κόνδορος» του Χάρη Μελιτά.

22. Ποιητική Συλλογή «Το Κορμί της Λύπης» της Νίκης Ταγκάλου.

23. Παιδικό Μυθιστόρημα «Μικροί στον Αγώνα» της Ελένης Μυλωνά-Χατζημιχαήλ.

24. Παιδικό Μυθιστόρημα «Το Δέκατο Έβδομο Κιβώτιο» του Διονύση Λεϊμονή. 

25. Εικονογραφημένη ιστορία για παιδιά «Είναι κάτι που μένει» του Βασίλη Κουτσιαρή.

26. Εικονογραφημένη ιστορία για παιδιά «Άκου να δεις» της Μάρως Αισώπου.

27. Ποιητική Συλλογή «Ελεύθερη Πτώση» του Χάρη Μελιτά.

28. Εικονογραφημένο Παραμύθι «Η Φούσκα με τα Ψέματα» της Φωτεινής Βασιλείου.

29. Εικονογραφημένο Παραμύθι «Μάγισσες Γόμες» του Βασίλη Κουτσιαρή.

30. Παιδικό Βιβλίο «Παραμύθι με ωραίο τέλος» της Γιώτας Κούγιαλη.

31. Παιδικό Βιβλίο «Ο Αόρατος Πύργος» της Γιώτας Κούγιαλη.

32. Συλλογή Άρθρων και Διηγημάτων «Ο Έρωτας δε θέλει τίτλο» της Ιωάννας Γκανέτσα.

33. Κριτική για το συνολικό ποιητικό έργο του Θεόδωρου Σαντά.

34. Ποιητική Συλλογή «Κύρους Κατάβαση» του Νίκου Μπατσικανή.

35. Ποιητική Συλλογή «Χρώμα Αύριο» της Μαρίας Σκουρολιάκου.

36. Εικονογραφημένο Παραμύθι «Η Αποθήκη» του Βασίλη Κουτσιαρή.

37. Δοκιμιακή Μελέτη και Ανθολογία «Ο Ελληνικός Στίχος και η εξέλιξή του από τον 10ο αιώνα μέχρι σήμερα» της Παναγιώτας Χριστοπούλου-Ζαλώνη.

38. Ποιητική Συλλογή «Όρνια-Λάμιες» του Δρ. Γεωργίου-Καρόλου Μ. Τσιλεδάκη.

39. Ποιητική Συλλογή «Αντοχή των Υλικών» του Θόδωρου Καλαμπούκα.

40. Ποιητική Συλλογή «Ελαττωματικό Χώμα» της Μαρίας Τζίκα.

41. Ποιητική Συλλογή-Άλμπουμ «Μυχιοθήκη» της Νίκης Βλάχου.

42. Συλλογή Μικροδιηγημάτων «Φόβος Κανένας» του Γιάννη Φαρσάρη.

43. Εικονογραφημένο Παραμύθι «Το Φεγγάρι γλίστρησε στην καμινάδα» της Φωτεινής Βασιλείου.

44. Βιβλίο Επιστολών «30 ημέρες» της Νίκης Ταγκάλου.

45. Ποιητική Συλλογή «Τα μπλουζ είναι κόκκινα» του Δημήτρη Δημητριάδη.

46. Ποιητική Συλλογή «Απέναντι» του Δημήτρη Δημητριάδη.

47. Ποιητική Συλλογή «Café Republic» του Δημήτρη Δημητριάδη. 

48. Ποιητική Συλλογή «Μονόλογος Γυναίκας» της Μίκας Μαυρογιάννη.

49. Ποιητικό Βιβλίο «Έστω μια ζωή» της Μαρίας Πασχαλίδου.

50. Μελέτες «Κοινωνίας Δρώμενα στον Παπαδιαμάντη, Ζητήματα Κοινωνικού και Εκπαιδευτικού Προβληματισμού» της Σοφίας Κανταράκη.

51. Ποιητική Συλλογή «Όσα ξέρω για τους ανθρώπους» της Χρύσας Ι. Μαρδάκη.

52. Ποιητική Συλλογή «Πού πάει το λευκό όταν το χιόνι λιώνει;» της Καλλιόπης Κ. Πασσιά.

53. Ποιητική Συλλογή «Κέρινος Θίασος» της Ζωής Μακρονάσιου.

54. Ερωτικό Ψυχογράφημα «Το άνθος της Ζωής» της Ιωάννας Γκανέτσα.

55. Κείμενα Έγκλειστων Εκπαιδευομένων «Μια αλφαβήτα δρόμος».

56. Αισθηματικό Μυθιστόρημα «ΖΩΗ...η ζωή μου!!!» της Μαρίας Μητσιούλη.

57. Μυθιστόρημα «Η Κερένια Κούκλα» του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου.

58. Ποιητική Συλλογή «Ποιητικά» του Κώστα Βάρναλη.

59. Ποιητική Συλλογή «Ταξιδευτές Ονείρου» της Άννας Ζαράρη.

60. Τριλογία Χαϊκού (Πατέ Στρουθοκαμήλου-Γλώσσα Λανθάνουσα-Μαύρη Σοκολάτα) του Χάρη Μελιτά.

61. Ποιητική Συλλογή (32 ποιητικά γιατί) «Στο βάθος κήπος» της Δήμητρας Καραφύλλη.

62. Ποιητική Συλλογή «Τα αινίγματα της Σίβυλλας» της Αναστασίας Καλλία.

63. Δύο Ποιητικά Βιβλία «Από την ψυχή μου στη Κύπρο» της Ευαγγελίας-Αγγελικής Πεχλιβανίδου.

64. Ποιητική Συλλογή «Καθημερινές Σκέψεις» του Γιάννη Διογένη.

65. Ποιητική Συλλογή «Σημείο Αναφοράς» του Γιάννη Διογένη.

66. Ποιητική Συλλογή «Μπορώ να ημερέψω τη θάλασσα» του Γιάννη Διογένη.

67. Ποιητική Συλλογή «Παράσταση Ήττας» του Χάρη Μελιτά.

68. Ποιητικό βιβλίο «Χθες-σήμερα-αύριο» της Μαρούλλας Πανάγου.

69. Δέκα Ποιήματα του Δημήτρη Κοκαβέση.

70. Συλλογή Διηγημάτων «Άσε τη ζωή ν’ αποφασίσει» του Άθω Χατζηματθαίου.

71. Ποιητική Συλλογή «Διάτρητη από άστρα» της Νίκης Βλάχου.

72. Ποιητική Συλλογή «Συμπαντικές Καταδύσεις» της Μαρίας Γ. Τζανάκου. 

73. Ποιητική Συλλογή «Πεποιθησιογόνα» της Μαρίας Γ. Τζανάκου.

74. Ποιητική Συλλογή «Διερμηνείς» της Χρύσας Μαστοροδήμου.

75. Ποιητική Συλλογή «Απ’ της ψυχής τ’ απόσταγμα» της Λίτσας Μοσκιού.

76. Συλλογή Διηγημάτων «Ακρυλικό Τοπίο» της Εύας Λόλιου.

77. Ποιητική Συλλογή «Πύρρειος Νίκη» της Νότας Μαντά.

78. Ποιητικό Βιβλίο «Στην καρδιά μου γράφει Ελλάδα» του Στάθη Λιώτη.

 

 

 

07/07/2024

 

Λάσκαρης Π. Ζαράρης

E-mail:  laskarisz@yahoo.gr

 

Ιστοσελίδα:  http://parathyrostaoneira.blogspot.com/

 

Facebook:  http://www.facebook.com/laskarisz